Son yıllarda ülkemizde gündem konusu haline gelen HES ne demektir.? Ülkemiz için HES gerekli midir.? HES lerin faydaları ve zararları elbet ki vardır bunlar nelerdir.? Peki bu konuda millet olarak ne kadar bilinçliyiz.?
HES konusunda da millet olarak bilinçsiziz.Dilim döndüğünce,öğrendiğim kadarıyla yukarıdaki soruların cevaplarını sizlerle paylaşmaya çalışacağım. Elbette hatalarım olacaktır,yanlışlarımı belirtin ki birlikte doğruları öğrenelim,millet olarak bilinçlenip ülkemiz için doğru olanın peşinden gidelim…Duyarlılığınız için şimdiden teşekkür ederim…
HES NEDİR..?
HES su gücünden faydalanarak enerji elde etmek için akarsulara kurulan Hidroelektrik Enerji Santrali nin kısaltılmışıdır.Hidroelektrik enerji hızla akan suyun enerjisiyle döndürülen elektrik jeneratörlerinden elde edilen elektriktir.Hidroelektrik enerji satralleri içme,kullanma ya da sanayi suyu sağlamak amacıyla ırmakların önü kesilerek oluşturulan baraj göllerinde kurulmaktadır.Hidroelektrik santralin ana bölümleri cebri borular,hidrolik türbinler, jeneratörler,transformatörler ile su akışını ve elektrik enerjisi dağıtımını denetleyen yardımcı donanımlardır.Cebri borular suyu aşağıya doğru türbinlere ileten büyük borular ya da tünellerdir.Türbinler,akan suyun hidrolik enerjisini mekanik enerjiye dönüştüren makinalardır.Transformatörler üreteçlerden elde edilen alternatif gerilimi uzak mesafelere iletmek üzere çok yüksek gerilim değerlerine yükseltmekte kullanılır.
HES’in FAYDALARI
1. Avrupa Birliği ve UNESCO tarafından çevre dostu oluşu nedeniyle desteklenen küçük ve orta ölçekli işletmeler olan nehir tipi santrallerin özellikle kırsal kesimde istihdam olanakları ve kırsal kalkınma üzerinde olumlu etkileri vardır. İrili ufaklı bu projelerin hayata geçirilmesi kırsal kalkınma sorunun çözümüne büyük katkı sağlayacaktır.
2. Özellikle yörede yaşayan veya o yörede doğmuş insanların veya ilgili kurumların öncülük ettiği projelerin, yöre ekonomisine uzun vadede büyük faydalar sağlayacağı, dışarıya karşı bağımlılığı azaltacağı ve kronikleşmiş sorunları çözeceği aşikârdır.
3. Çevresel atık ve kirlilik söz konu değildir. Çevreye uyumlu, temiz, yenilenebilir, yüksek verimli (% 90’ın üzerinde), yakıt gideri olmayan, uzun ömürlü (200 yıl), yatırımı geri ödeme süresi kısa (5-10 yıl), işletme gideri çok düşük, dışa bağımlı olmayan yerli bir kaynaktır.
4. Boşa akan suların değerlendirilmesi mümkün olacaktır.
5. Maliyet, arz güvenliği, yerli kaynak olması, çevreye uygunluğu açısından da değerlendirildiğinde önemli faydaları bulunmaktadır.
6.Hidroelektrik santrali işletmeciliğinin getireceği ekonomik bağımsızlık sayesinde dışa bağımlılık azalmış olacaktır.
HES’in ZARARLARI
1. Hidroelektrik santralin çalışması için suyunun kullanılacağı derelerdeki doğal hayatın devamı üzerinde zararlar söz konusu olabilir. Bu zararlar derelere yeterli ‘can suyu’ bırakılması ve etkin-yerinde denetim ile giderilebilir.
2. Santral inşası çalışmalarının çevresel tahribata yol açması ve çevreye gerekli özenin gösterilmemesinin yol açacağı tahribat sorunları gündeme gelebilir. Özellikle derenin bir yerden başka bir yere akıtılması için kanalların yapılması esnasında ormanların tahrip edilmesi riski bulunmaktadır.
3. Sulama amacıyla kullanılan dere sularından bu amaçla faydalanma imkânının sınırlandırılmasının veya tamamen ortadan kalkmasının, yöredeki tarımsal üretime olumsuz etkileri olacaktır.
4. Yöre insanının HES’lerin faydaları ve zararları ile ilgili eksik ve yanlış bilgilendirilmesi neticesine oluşacak tepkilerin yol açacağı olumsuz durumlar da dikkate alınmalıdır.
5. Devletin alım garantisi nedeniyle oldukça cazip olan hidroelektrik santral işletmeciliğinin çok sayıda faaliyete geçmesinin, çevresel etki açısından yöreye olumsuz etkileri olacaktır.
6.Hastalıklarda artışlar yaşanabilme olasılığı yüksek.
7.Barajlarda meydana gelecek buharlaşmadan dolayı topraktaki tuzluluk oranı artacak verimli tarım arazilerimizi yavaş yavaş yok edeceğiz.
8.Sismik hareketlerde ve erezyon, sel gibi doğa olaylarında olası bir artış söz konusu.
Maddelerde de görülebileceği gibi faydaları olası zararlar teziyle, hatta tezden de öte gerçekler bunlar, çürütülmüş.Bu yüzden faydaları üzerinde fazla durmak istemiyorum, zaten zararlar faydalarının sözde olduğunu belirtmeye yetmiş.Çevresel atık ve kirliliğin söz konusu olmadığı, boşa akan suların değerlendirilebileceği, ekonomik anlamda dışa bağımlılığın azalacağı belirtilmiş.Ancak zararları okuduğumuzda bunları kabul etmenin mümkün olmadığını anlamamak için kör olmak gerek.Suyun kullanıldığı alanlarda doğal hayat olumsuz etkilenebilirmiş,yeterli can suyu bırakılamayabilirmiş,çevresel tahribat olabilirmiş,yöre halkı fazla bilinçlendirilmiyor neden acaba (?) devletin 25 yıl alım garantisi devlet için bir yük değil midir, 200 yıl ömrü olduğu söylenen bu santrallerin yaklaşık 30 yıllık bir ömrü olduğunu ve bu santralleri yaptırmak için yabancı ülke firmalarının ülkemiz firmalarını taşeron olarak kullandığı da ayan beyan ortadayken ve HES projesi onaylanan bir bölgenin suyunu kullanımının, bildiğim kadarıyla 49 yıl boyunca, TÜM haklarıyla firmaya ait olduğunun neresini kabul edebiliriz..!!!..soruyorum sizlere..??? Ülkemizde şu anda 300 ün üzerinde Hidroelektrik Enerji Santrali Projesi var.Hidroelektrik santrallerin sisteminden geçen suların kalite ve miktarında değişiklik olmayacağından bahsediliyor peki neden projelerin YÜKSEK bir kesimi içme suyu olarak ve tarımda kullanılan akarsular üzerinde yapılıyor..?Barajlarda buharlaşma görülmesinden dolayı toprakta tuzluluk oranının artacağı, verimli topraklarımızın tahrip edilceği konusunda da mı sessiz kalacağız..!! Ecdadımız bu verimli toprakları elde edebilmek için savaşıp kanını dökmedi mi..?? Atalarımızın kanıyla sulanan bu toprakları şimdi elimizle bir hiçe mi dönüştüreceğiz…!!! Uyanıp ayağa kalkmanın, yanlışlar karşısında durmanın, değerlerimizi korumanın zamanı geldi de geçiyor bile…UYAN GÜMÜŞHANEM UYAN…
Yarın doğal alanı tahrip edilen ekolojik sistemi bozulan köy,kasaba,ilçe veya ilin yaşadığınız yer olabileceğini unutmayın…Değerli zamanınızdan bir parça da bize ayırdığınız için teşekkür ederiz…
ELVAN SARI
ÇEVRE TEKNİKERİ