Son mesaj - Gönderen: Recep Ergin - Salı, 01 Kasım 2011 23:40
Sitemizin yeni hali www.gumushane.gen.tr/v2 adresinde test edilmektedir. Lütfen belirli aralıklarla ziyaret ederek, yaşadığınız aksaklıkları ve önerilerinizi admin@gumushane.gen.tr adresinden veya buradaki formdan bize bildirin.
Yağmurdere Nahiyesi'yle ilgili yapmış olduğumuz araştırmada karşımıza çıkan diğer bir kaynak ise salnamelerdir(yıllık). Özellikle Trabzon salnamelerini (1870-1877-1879-1891-1893-1897-1900-1902-1904-1905 tarihli) incelediğimiz zaman, Yağmurdere'nin 19. yüzyıl tarihi hakkında önemli bilgilerle karşılaştık.
19. Yüzyılda Yağmurdere Nahiyesi'ni Gösteren Harita
Gümüşhane Sancağı'na uzaklığı 16 saat. Toplam Nüfusu:1626 (1029 Müslüman, 597 Rum)
738 haneli bir nahiye. Bunların, 448 hanesi Müslüman, 290 hanesi Rum'dur. Toplam 25 yerleşim birimi Yağmurdere Nahiyesi'ne bağlıydı.
Yağmurdere Nahiyesi'nin yıllık varidatı(gelir); 140234 akçe, aşarı 42000 akçe, mal vergisi 64002 akçe, ağnam rüsumu (sayım vergisi) 15311 akçe, inae-i askeriyesi 15961, varidat-ı müteferrikası 2960, maaşat ve masariyatı 19332 idi.
Yağmurdere Nahiyesi'nde yağ, peynir üretilmekte, yün ve kaba çorap dokuma işi yapılmaktaydı. Bu ürünlerden yağ, peynirin bir bölümü Gümüşhane Sancağı'na nakledilmekteydi. Yörenin meşur yün ve kaba çorapları ise, ihtiyacı karşılamadığı için nahiye dışına gönderilmemekteydi.
Yağmurdere Nahiyesi'ne Ait Bir Tapu (II. Abdülhamit Dön.-1884(85) Tarihli)
20. yüzyıla gelindiğinde ise, Yağmurdere ve havalisi çok farklı bir döneme girmiştir; I.Dünya Savaşı'nın başlaması, Rusların Gümüşhane'yi işgali, işgali takip eden süreçte başlayan istiklâl mücadelesi ve Kurtuluş Savaşı'nın yaşandığı oldukça yoğun bir dönem.
19 Temmuz 1916 tarihinde Rus işgaline uğrayan Gümüşhane, 19 ay esaret altında kaldı. Bu dönemde bölgede oluşturulan Ermeni ve Rum çeteciler halka çeşitli zulümler yaptılar. 40 kişilik çetesiyle nam salmış olan meşhur Rum çete reisi Köroğlu Afkalidis, Yağmurdere ve çevresindeki halka zulümler yaptı. Kanlı olaylar çıkararak kısa sürede, onlarca Müslüman'ı öldürdü. (Osmanlı Arşivi'nde yaptığımız araştırmada, bu çetenin yöre halkına yaptığı zulümlerle ilgili birçok belgeyle karşılaştık.)
Kolordu mıntıkasında, esâsen Trabzon mıntıkasında Santa ve havâlîsinde ... Memâlik-i Osmâniyye'ye ilticâ eden muhâcirîn-i İslâmiyyeye Ermenilerin yapdıkları mezâlimi ve mu‘âmeleyi hâkî bir kıt‘a listenin 18/6/[13]35 târîhli ve 1676/1355 numaralı şifreli telgrafnâme-i nezâret-penâhîleri üzerine melfûfen takdîm kılındığı ma‘rûzdur".
Kâzım Karabekir
"Trabzon'dan Yomra tarîkıyla avdet eden Yağmurdere'nin Keşişköy karyesinden Mecid, Yusuf, Süleyman yanlarında yüklü hayvan ve 12 silahlı adam olduğu hâlde Karameşe civârında Ortasu nâm mahalde tahmînen kırk kişilik bir çeteye tesâdüfle bir sâ‘at kadar müsâdemeden sonra Yusuf mecrûh düşmüş ve eşkiyâ da bir mikdâr erzâklarını alarak savuşmuşlardır."
Rus işgalinin etkisiyle Yağmurdere yöresinde Türklere yapılan zulümlerin artması üzerine, Bayburt Hart'ta (Aydıntepe) bulunan 9 Tümen, Yağmurdere Mescit Yaylası batısında bulunan Şephane (Şaphane) Köyü'ne gönderilir. Ayrıca Bendamil (Beşoba) Köyü ve Çorak köylerinin bulunduğu mevkilerde savunma hatları oluşturulur. Ruslara ve bölgede bulunan ayrılıkçı çetelere karşı önemli bir mücadele verilir. Türklerin kurduğu çeteler yörenin avantajlarını kullanarak işgal güçlerine ve ayrılıkçı çetelere karşı mücadele verdiler. İncesu Köyü'nden Hacı Mecit Efendi ve çetesi yöresel çetelerin önemlilerindendir.
19 ay süren işgal, verilen üstün mücadeleler sonucu esaret zinciri kırılarak 15 Şubat 1918 tarihinde özgürlükle sonuçlanır.
Kurtuluş Savaşı sonrası yapılan Lozan Barış Antlaşması (24 Temmuz 1923) bu bölge için bir dönüm noktası olmuştur. Zira bu antlaşmanın ekleri arasında bulunan Nüfus Mübadelesi Sözleşmesi, Türkiye topraklarına yerleşik Rum Ortadoks dininde bulunan Türk tebaasıyla, Yunan topraklarına yerleşik Müslüman dininde olan Yunan tebaası zorunlu olarak değiştirilmeye (mübadele) tabi tutulacaktı. (İstanbul'da bulunan Rumlar, Batı Trakya'da bulunan Müslümanlar hariçtir.)
Antlaşmanın yürürlüğe girmesiyle Yağmurdere ve havalisinde yaşayan Rumlar Yunanistan'a göç etmişlerdir. Bundan sonra, Yağmurdere ve havalisi artık Türklerin yaşadığı bir bölge konumuna gelmiştir.
16. yüzyılda 15 köyden, 19 yüzyılda 25 köyden, günümüzde ise 16 köyden (Akacak (Balahor), Alçakdere, Aslanca, Aşağı Yuvalı, Bandırlak, Beşoba (Bendamin), Boğalı, Çorak, Dumanlı (Santa), Esenler (Yapaz), Güngören, İkiz, İncesu, Kayabaşı (Gavras), Örenler, Şaphane, Yukarı Yuvalı) oluşan Yağmurdere havalisi, stratejik konumu, doğal güzellikleri ve kültürel değerleriyle tarihin her döneminde önemli bir yerleşim birimi olmuştur.
Yağmurdere ile ilgili yapılan bu çalışmanın bir kitap haline dönüştürülebilmesi dileğiyle...
Kaynakça: -Cevdet Turkay, Başbakanlık Arşivi Belgelerine Göre Osmanlı İmparatorluğu'nda Oymak, Aşiret ve Cemaatler, İstanbul, 2001 -Yusuf Halaçoğlu, XVIII. Yüzyılda Osmanlı İmparatorluğu'nun İskan Siyaseti ve Aşiretlerin Yerleştirilmesi, Ankara, 1998 -Ahmet Refik Altınay, Anadolu'da Türk Aşiretleri, İstanbul, 1930 -Haşim Albayrak, Tarih Boyunca Doğu Karadeniz'de Etnik Yapılanmalar ve Pontos, İstanbul, 2003 -M. Fahrettin Kırzıoğlu, Osmanlıların Kafkas Ellerini Fethi(1451-1590), Ankara, 1998 -S.Özcan San, Rusların Gümüşhane İlini İşgali, İstanbul, 1993 -Ayhan Yüksel, Doğu Karadeniz Araştırmaları, İstanbul, 2005, -Vehbi Okay, 15. Yılında Gümüşhane, İstanbul, 1938 - M. Fahrettin Kırzıoğlu, "Osmanlı Tapu-Tahrir ve Mühime Defterlerinde Gümüşhane Bölgesi Türk Boy, Oymak Hatıraları ve Madenler Üzerine Hükümlerden Örnekler", Geçmişte ve Günümüzde Gümüşhane Sempozyumu, Ankara, 1991,s.69-77 -Volkan Şenel, Gümüşhane Evleri, Trabzon, 2002 -Volkan Şenel, Röportaj: "Yağmurdere Tarihi Üzerine"(Temel Çelikli, Halit Tosun, Ali Kurtaran, Alican Kurtaran, Alaattin Çelikli), Kocaeli, 22.11.2006 -İsmet Miroğlu, XVI. Yüzyılda Bayburt Sancağı, İstanbul, 1975 -S.Özcan San, Trabzon Salnamelerinde Gümüşhane Sancağı, Gümüşhane -Yağmurderem, Sayı:1, Kocaeli, 2007 -İl Oluşunun 10. Yılında Bayburt Tarihi, Bayburt Valiliği, 1999 -Murat Yüksel, Gümüşhane Kitabeleri, İstanbul, 1997 -M.Hanifi Bostan, XV. ve XVI. Asırlarda Trabzon Sancağında Sosyal ve İktisadi Hayat, Ankara, 2002 - BOA. HR. SYS. 2877/24, Belge NO: 1, 4-7 -Selahattin Tozlu, XIX. Yüzyılda Gümüşhane, Erzurum, 1998<!--[if gte vml 1]>
YAĞMURDERE (YAĞMURDERESİ) TARİHİ (2)
