|
GÜMÜŞHANE'YE CEMRE DÜŞTÜ MÜ? |
Türk dünyasının gerek kültürüne, gerek hava bilimlerine ve gerekse de edebiyatına konu olan ve her yıl Şubat-Mart aylarında “düşse de ısınsak” diye beklenilen bir hava olayıdır cemre. Kelime anlamı \'kor halindeki ateş\'tir. İlkbahar başlamadan önce birer hafta aralıklarla havaya, suya ve toprağa düştüğüne ve onları ısıttığına inanılır. Havaların ısınmaya başladığının ve kışın soğuk günlerini arkada bırakmak üzere olduğumuzun müjdecisi olarak kabul edilir. Cemreler arasında sıcaklıkta düzenli artışlar yaşanmayabilir, bu doğal bir olaydır. Onun asıl önemi folklorik bir inanış olması ve kültürel bir değer taşımasıdır. Nitekim cemre kavramı Türk dünyasının kültürel yaşamında önemli bir yer tutmuş ve bunu divan şairleri, önemli kişiler için yazdıkları övgü şiirlerine "Cemreviye" adı vererek bizlere göstermiştir. Cemre ve dönemleri hakkında değişik kaynaklara göre ilginç rivayetlerden de söz edilir. Bunlardan bir tanesi şöyledir. Araplar kışın çok soğuk dönemlerinde mağaralara girerler ve kendileriyle birlikte koyun, inek, öküz vb. hayvanları da yanlarına alıp ateş yakarlardı. Soğuğun azaldığını hissettikleri zaman ateşleri sıra ile söndürürlerdi. Buna da "sukut-u cemre" derlerdi. Bir başka rivayete göre Çin zenginlerinden bazıları soğuğun şiddetli zamanlarında evlerinde üç soba ve ocak yakarlar, soğuk kırıldıkça sobaları birer birer söndürürlerdi. Buna da sukutu cemerat denilirmiş. Bazı eserlerde de belirtildiği üzere cemre üç yıldızdan ibaretmiş. Bunlar sıra ile tarf, hen\'a ve cephe yönündedir. Bunlara cemre denilmesinin sebebi parlak ve bir çeşit kırmızılığa meyilli olmalarıdır. Tüm bu inanış ve söylentilerden sonra konuya bilimsel açıdan da bakmak gerekir. Meteoroloji uzmanları cemre konusunda şu bilgileri veriyorlar: “Açık bir günde, atmosferin alt tabakasından geçen güneş enerjisi, yer yüzeyi tarafından yutulur. Dolayısıyla yer yüzeyi ısınır. Yüzeydeki hava ısındıkça, yüksektekinden daha az yoğun hale gelir. Isınan hava yükselir ve daha soğuk olan ise çöker. Yükselen hava genişler ve soğur. Su buharı, bulut damlacıkları şeklinde yoğunlaşarak, hal değişim ısısından dolayı, havanın ısınmasını sağlar.” Değerli okurlar cemre olaylarının hikâyesi böyle. Bugün 5 Mart, cemrenin sonuncusu da toprağa düşüyor. Artık güzel Gümüşhane\'mizde de ilkbahar, geçmiş yıllarda alışık olduğumuz gibi son karların ardından çıkageldi. Artık serçelerin titreyen, üşümüş sesleri, neşeli şakımalara dönüştü. Uzun kış boyunca bunalan ve uyuşan tüm bedenler güneşli güzel günleri çok özledi. Apartmanlar, beton yığınları arasında yaşayan çocuklar da kışı sıkıntı ve hastalıklarla geçirdikten sonra sokakta, parkta, bahçede oynamak istiyorlar. Yani kışın oynamasına izin verilmeyen (aman üstü kirlenir, aman üşütür, aman suya düşer bahaneleri ile) çocuklar, artık baharı koklamak, hoplamak, zıplamak, kaymak, sallanmak için çocuk parklarına koşabilirler. Cemre ile ilgili söylenen şu güzel sözle bitirelim; Bir işarettir cemre. Kara kışların ardından, soğuk beyazların arasından, pembeli yeşilli baharlar gözümüz önüne serilir. Kupkuru dallara yaprak yaprak can, suyu çekilmiş ırmaklara gürül gürül heyecan veren... SAYGILARIMLA… |
| Dünyanın En Büyük Gümüşhane Sitesi © 2005-2010 gumushane.gen.tr |