Gümüşhane ile özdeşleşen ve ‘kara kazan’ olarak tabir edilen büyük kazanlarda yazın pişirilerek kışın tüketilen pestil, modern üretim tesislerine geçilmesiyle bir sektör oluşturdu.

Artan talebi karşılamak amacıyla 27 yıl önce kentte “Kral Pestil ve Köme” adı ile ilk modern tesislerden birini kuran Kaya Büyükbayraktar, zaman içinde tesis sayısını üçe çıkararak Hollanda ve Almanya'ya pestil ihraç etmeye başladı.

Büyükbayraktar, gazetemize yaptığı açıklamada, İzmir'de ortaokul öğrencisiyken ders saatleri dışında tezgahta pişmaniye sattığını, gençlik yıllarında, hep Gümüşhane’de modern bir pestil ve köme tesisi kurmayı hayal ettiğini söyledi.

“BÜYÜK HAZ DUYUYORUM”

Gençlik yıllarındaki hayalini 27 yıl önce kurduğu ilk tesis ile gerçekleştirdiğini anlatan Büyükbayraktar, “Gümüşhane ile adı özdeşleşen pestilin sektörel bazda ilk işletmesini kurduğumda büyük bir heyecan yaşadım. Gümüşhaneliler tarafından sadece evlerde tüketilmek üzere hazırlanan pestil, bugün bizler de dahil kentte 30’a yakın firma tarafından üretiliyor. Türkiye'nin dört bir yanında satışa sunulan pestilin markalaşmasında önemli pay sahibi olmak bana büyük bir haz veriyor” dedi.

Büyükbayraktar, İzmir'de ortaokul öğrencisi iken ders saatleri dışında pişmaniye satarak ihtiyaçlarını karşıladığını ifade ederek, şöyle devam etti:

“HEP HAYAL ETTİM”

“Pişmaniye satarken aklımdan annelerimizin bölgemizde yaptığı pestili üretip satmak geçiyordu. O yıllarda içimde uhde olarak kalan bu düşüncemi, yıllar sonra Gümüşhane'ye döndüğümde hayata geçirmeye karar verdim. İlk olarak evlerde kara kazanlarda yapılan pestili alarak terminal mevkisinde açtığım iş yerinde satmaya başladım. Daha sonra küçük bir üretim tesisi kurdum. Evlerde üretilen pestil çok sert oluyordu. Biz pestilin içerisine hem ceviz hem de fındık koyarak kaliteyi yükselttik. Daha sonraları süt ve bal da katarak pestildeki kaliteyi daha da yükselttik. Her geçen gün talep artıyordu. Uzun bir süre uğraştan sonra pestil üretiminde makineleşmeyi getirdik. Kış aylarında da pestil üretimi, makineleşme ile başlamış oldu.”

“NEREDEN NEREYE GELDİK?”

Büyükbayraktar, ilk yılda 1 ton 620 kilogram pestil üretimi yaptıklarını belirterek, “Bugün aylık 100 tonun üzerinde pestil üretimi yapan bir işletmeyiz. Bu yeterli mi, hayır. İhracatı da planladığımızdan hem işletmemizi daha da büyütmenin hem de kapasiteyi artırmanın çabası içerisinde olduk. Şu anda Organize Sanayi Bölgesinde (OSB) dördüncü tesisimizi kuruyoruz. Eylül ayına kadar bu tesisimizi de tamamlayarak hizmete açacağız. Nereden nereye geldik, bu işe ilk başladığımız gün ayda 80 ton ürün üreteceğimizi hayal bile edemiyorduk” diye konuştu.

“HAMMADDE İTHAL EDİYORUZ”

Pestili Gümüşhane'de geliştirirken en büyük sıkıntılarının hammadde yetersizliği olduğunu ifade eden Büyükbayraktar, “En çok üzüldüğüm de budur. İlk başladığım yıllarda dut da ceviz de yeterli idi. Ama ne yazık ki bağlar, bahçeler hep betonarme binalarla doldu. Bu nedenle bizler de ana ham madde olan ceviz ve dutu başta İran olmak üzere yurt dışından ithal ediyoruz” dedi.

“GÜMÜŞHANE PESTİLİ TESCİLLİ”

Büyükbayraktar, “Gümüşhane pestil ve kömesi, Türkiye'nin nadide ürünlerinden biri durumuna geldi. Evlerde hazırlanıp tüketilen, eşe dosta hediye edilen bu ürün Gümüşhane'de ekonomik bir sektör haline geldi. 2004 yılında Türk Patent Enstitüsü'ne Gümüşhane dutu, pestili ve kömesinin tescilini yaptırdık. Gümüşhane pestil ve kömesi artık bizim malımızdır. Bu sektörde bugün 30 tane tescili yapılmış ticari işletme faaliyet gösteriyor” diye konuştu.

“ORTA ASYA’DAN GELEN ÜRÜN”

Büyükbayraktar’lardan 7 kardeşten biri olan Nurcan Özdemir ise pestilin Gümüşhane'ye Orta Asya'dan gelen bir ürün olduğunu belirterek, "İlimizde pestilin tarihçesi çok eski yıllara dayanıyor" dedi. Yörede özellikle kışın tüketilmek amacıyla kara kazanlarla üretilen pestilin, özünü kaybetmeden bugüne kadar ulaştığını anlatan Özdemir, şunları söyledi:  "Eskiden pestil yazın yapılıyor, kışın yeniyordu. 27 yıl önce en büyüğümüz Kaya Büyükbayraktar'ın öncülüğünde Gümüşhane'de bir ilki hayata geçirerek modern tesis kurduk. O zamana kadar kara kazanda pişirilen, toprak üzerinde kurutulan pestil, modern tesislerde üretilerek kurutulmaya başlandı. Geçen 27 yıl içerisinde ilimizde 30 kadar pestil ve köme üretim tesisi kuruldu. Böylece pestil yılın her ayında üretilmeye başlandı ve Gümüşhane'de önemli bir sektör haline geldi."

HOLLANDA VE ALMANYA'YA İHRACAT

Kurdukları tesislerden birinin organize sanayi bölgesinde olduğunu, bu tesise kendisinin yöneticilik yaptığını ifade eden Özdemir, "Uluslararası standartlara uygun 20'ye yakın ürün çeşidimizi, gıda şirketleri aracılığıyla Hollanda ve Almanya'ya ihraç ediyoruz. Avusturya ve Kuzey Irak'a pestil ihracatı için bağlantı kurduk” diye konuştu.

Özdemir, yurt dışından çok talep aldıklarını kaydederek, "Artık pestil, sadece yurt içine değil yurt dışına da ihraç edilen bir ürün haline geldi. Üreticiler olarak bu durumdan memnunuz" ifadelerini kullandı.

İbrahim Özdemir-Figen Tok