Kimdir bu ergenler? Nedir bu ergenlik? Ebeveynlerin "Bizim zamanınızda ..." diye başlayan ifadelerini duyar gibiyim. Bu yazımda önce ergen bireyi ve ergenliği anlamaya sonra ergen bireyler ile ebeveynlerin iletişimi nasıl olmalı? konularına değineceğim.

Ergenlik ya da adolesans insanlarda meydana gelen, çocukluk ile yetişkinlik arasındaki geçiş dönemi olarak tanımlanıyor. Ortalama 12–13 yaşlarında başlayıp 20 yaşlarına kadar uzanıyor. Fiziksel ve ruhsal gelişimin ön planda olduğu, yaşamda tam bir kesişme ve kavşak noktasıdır. Ergenlik döneminde birey hem bedensel, hem ruhsal hem de toplumsal anlamda değişime, dönüşüme uğrar. Ergenlik büyümek, başkalaşım ve dönüşüm demektir. Bu dönemde bireyler ne yetişkindirler ne de çocuk.

Ergenin Aile İlişkileri:

"Eyvah çocuğum her geçen gün benden uzaklaşıyor..."

Ebeveynlerden sıkça duyduğun bir cümledir. Çocukların bu dönemde ailelerine bağımlılıkları azalır. Ergen bireyler hiçbir şey beğenmez, mutlaka şikayet edecek bir şeyler bulurlar. Eve istediği zaman girip çıkmak ister. Ailesinin en ufak eleştirilerine büyük tepkiler verir. Eleştiri kabul etmez. Ama eleştirmeyi çok severler. Ebeveynlerin beğenileriyle alay eder, onları eski kafalı bulur. Çünkü onlara göre artık onlardan öğrenilecek hiçbir şey kalmamıştır. Bu yüzden fikir bazında çatışma, isyankar tutum bu dönemde artar.

Ergenin Arkadaş İlişkileri:

Ergen birey, asi özellikler göstermelerine rağmen, arkadaş çevresine, paylaşmaya ihtiyaç duyarlar. İlgi ve değer gördüğü insanlara aşırı bağlanma eğilimindedirler. Bu yüzden arkadaşları, arkadaşlarının kendisi için ne düşündüğü çok önemlidir. Bir gruba ait olmak isterler. Grupların yazısız kuralları vardır ve kurallara uyan kişiler gruba alınırlar. Erkeklerin grupları kalabalık, ilişkileri daha yüzeysel iken kızların grupları daha küçük ve ilişkileri sıkıdır.

Birazda iletişim engellerinden bahsedelim...

Ergen ile yetişkin arasındaki iletişimi sağlıklı şekilde kurup sürdürebilmek önce yetişkinin görevidir. Konuşmalarını engelleyip savunmaya geçiren. Kavgacı , karşı saldırıya yönelten. Yetersiz olduklarını hissettiren. Kızdırıp, küstüren. Oldukları gibi kabul edilmediklerini düşündüren. Sorunlarını çözmede kendilerine güvenilmediğini hissettiren. Anlaşılmadıklarını hissettiren yetişkinlerin çocukları ile arasında iletişim engeli var demektir. İşte bunlar: Emir verme, göz dağı verme, ahlak dersi verme, öğüt verme, nutuk çekme, yargılama - eleştirme, alay etme gibi davranışlar sonucunda oluşurlar.

Değerli anne- babalar,

Ergenlik dönemini tüm yönleriyle bilmek ve yeni davranışlara hazırlıklı olmak gerekir. Ergen birey ile iletişim kurmak sabır ister. Sorunlarla ve yakınmalarla işe başlamak çözümü güçleştirir. Onun ilgi alanları günlük yaşamın ayrıntıları ile yola çıkmak daha akılcı olmaktadır.

İletişim, ergenlik döneminde her zamankinden daha önemlidir. Ebeveynleri tarafından eleştirilmeden, yargılanmadan, sorgulanmadan dinlenen ergen birey, karşısına çıkan zorlukları aşmada zorlanmayacak ve sorunlarını paylaşmaktan kaçınmayacaktır.

Anlaşılmak ve önemsenmek hepimiz için önemlidir. Ergen birey, bu iki unsuru bulamadığında da iletişimi ve ilişkiyi daha fazla sürdürmenin anlamı olmadığını düşünür ve kendini kapatmasına neden olur.

Gerektiğinde ergenle ergence iletişimler kurulması, çocukla çocuk, ergenle ergen olmayı deneyebiliriz bu hoşlarına gidecektir.

Onu birey olarak kabul etmek, sevgi ve saygı gördüğünü ifade etmek, fikrinin önemsendiğini hisseden ergenle iletişim kurmak daha kolaydır.

Önerdiği çözüm yolları konusunda soru sorarak onu düşünmeye yönlendirmek, kendi sorununu sahiplenmesini sağlamaktadır. Onu yönetmeye çalışmadığınız için güvenini de kazanmış olursunuz.

Sizlerle ilişkileri zayıflayacağı endişesiyle arkadaş ilişkilerini engellemek yerine arkadaşlarının vereceği olumsuz etkileri en aza indirgemek için çocuğunuzun arkadaşını tanımaya çalışmak ve kontrolü tamamen onlara bırakmamak gerekir.

Öğüt vermek yerine örnek olmaya çalışmalıyız. Ergen birey, başkalarının yanında uyarılmaktan öğüt almaktan hoşlanmaz, karşı çıkar. Bu tür davranışları ve yaklaşımları kendi varlığına yönelik bir tehdit olarak algılamaktadır.

Ergen birey, yeni ve değişik bir ilişkiye her zaman açıktır. Eğer ergenle ilişkinizi yetersiz buluyorsanız, şimdiye kadar sürdürdüğünüz ilişki biçimini gözden geçirmelisiniz.

"Benim gençliğimde...."

"Benim zamanımda..." diye başlayan cümlelerden kaçınalım .

Sizleri "şiddetsiz iletişim" kurmaya davet ediyorum yani karşımızdakini suçlamadan, yorum yapmadan, şikâyet etmeden, eleştirmeden kendimizi açık seçik ifade etmeye...

Kitap Öneri:

Ergen Beyin Rehberi - Daniel J. Siegel

Ergenliği Anlamak - James F. Adams,

Seda TURHAN

Çocuk- Ergen ve Yetişkin Psikoterapisti | Aile Danışmanı