1461 yıl.
Fatih Sultan Mehmet Trabzon’u
(Trebizond) Türk hakimiyetine kattı.
Rumlara göre TOURKOKTEİA yılları.
Bundan sonra Rumlar için
zor dönem başlangıcıydı.
Ancak Fatih’in engin hoşgörüsü
Fener Ortodoks Patrikliği ve
Ermeni ve Yahudilere de
dini özgürlük verdi.
Bu gün İstanbul’daki
Fener Rum Ortodoksluğu
Kırmızı binasın giriş kapsının içinde
Fatih Sultan Mehmet’in
Mozaik bir portresi resmedilmiştir.
İstanbul ve Anadolu’da Rumlar
dini özgürlüklerine kavuşmuşlar.
Türklerle yan yana bir yaşam…
Rumlar,esasında Homeros’un
destanlarında da bahsedilen
Truva savaşından beri
Anadolu’da mıydı?
Bilimsel veriler bu yönde.
Ancak tarihe baktığımızda;
1820 yılı Yunan isyanı,
Yunanlılara göre
Yunan Kurtuluş savaşı başlamıştır.
Ezelden beri Yunanlılar
Megali İdea,
Doğu Karadeniz bölgesindeki
Rumlar ise Pontusçuluk idealini
hep yaşatmaya çalışmışlardır.
Anadolu’da Rumlar Kapadokya’da,
İzmir bölgesinde ve
Karadeniz bölgesinde yoğun.
Anadolu’daki Rumların bazıları
Müslüman olmuş kisvesi ile
Kripto-Hristiyanlıklarını sürdürmüşler.
Hatta Kripto Hristiyan Rumlar
dağlık bölgelere çekilmişler.
Bu gün Santa, Kromni ve İmera
bölgeleri Rumların yoğun yaşam alanları.
Madencilikle meşgul olmuşlar.
Ancak misyonerliklerini de sürdürmüşler.
1856 Yılı dönüm noktasıdır.
Sultan Abdülmecid devri.
18 Şubat ,Islahat Fermanı Hatt-ı Hümayını.
Yani Osmanlı İmparotorluğu’nda
dn özgürlüğünü ilkesinin teyidi.
Bir anda Trebizond ve havalisinin
kripto Hristiyan merkezi olduğu görünür.
Bu sırada Santa, Kromni ve İmera’da
çok sayıda kilise yapılır.
Dağ taş neredeyse kilise..
Dünya çalkantı içindedir.
Osmanlı İmparatorluğu son yılları…
1912 yılı Balkan göçleri,
Yaşanan sıkıntılar, acılar.
Balkanlardaki Türkler
zorla göç ettiriliyor.
Bu bir mübadele değil.
Göçlerin Anadolu’da etkisi büyük!
Daha sonra Çanakkale savaşları,
Sevr dayatmaları.
Cesaretlenen Pontus Rumları
çeteleşmiş!
Astığım astık, kestiğim kestik!
Pontus devleti ideali…
YUNANLILAR İZMİRDE
15 Mayıs 1919
Yunanlılar İzmir’de.
Megali idea peşinde.
Mustafa Kemal Paşa
Samsun’da.
Daha sonra malum…
Türkler İstiklal savaşında.
“Ya İstiklal, Ya ölüm!” savaşları.
Nihayet; 26 Ağustos
Başkomutanlık Meydan Muhaberesi.
30 Ağustos 1922.
Tam bir Türk Zaferi!
LOZAN ANTLAŞMASI
Uzun süren görüşmeler.
23 Temmuz 1923
Türkiye Cumhuriyeti’nin
tapu senedi yılı.
30 Ocak 1923 Venizelos ve
İsmet Paşa Nüfus mübadelesi
maddelerini imzaladılar.
Buna göre;
Türk topraklarında yerleşmiş
Rum Ortodoks dininden,
Türk uyrukları ile
Yunan topraklarında yerleşmiş
Müslüman dininden Yunan uyrukluların
1 Mayıs 1923 tarihinden başlayarak
zorunlu mübadelesine girişilecektir.
Bu kimselerden hiç biri,
Türk Hükümeti’nin izni olmadan Türkiye’ye
Ya da Yunan Hükümeti’nin izni olmadıkça
Yunanistan’a dönerek
orada yerleşemeyecektir.
Antlaşmasın mübadeleye ilişkin
tek istisnası Batı Trakya’daki
Türkler ile, İstanbul, Bozcada ve
Gökçeada’daki Rumlar’dı.
Rumların pek çoğu
karışıklıklar sırasında daha önce
evlerini terk edip gitmişler.
Kimi Rusya’ya, kimisi de
başka yerlere…
Mübadele ile son kalan
Santa’nın, Kromni’nin ve
İmera’nın Rumları da
Anadolu’ya elveda demişlerdir.
Geride kalan antik varlıklar
harabe halinden kurtarılıp
insanlığın ve kültürün
ortak mirası olarak korunmalı ve
yaşatılmalı.
Günümüz artık;
“ Yurtta Barış, Dünya’da Barış”
Zamanı hemen.