Türkiye’de hukuk ve idare alanında sıkça gündeme gelen kavramlardan biri kayyumdur. Son yıllarda özellikle şirketlere, derneklere ve bazı malvarlıklarına kayyum atanması kamuoyunun ilgisini çekmiştir. Ancak birçok kişi için kayyumun tam olarak ne anlama geldiği, hangi durumlarda atandığı ve görevlerinin neler olduğu belirsizdir. Peki, kayyum nedir, hangi şartlarda atanır ve görev süresi nasıl işler?
KAYYUMUN TANIMI
Kayyum, kelime anlamı olarak “koruyucu, gözetici” demektir. Hukukta ise kayyum, belirli bir malı, şirketi ya da hukuki konuyu yönetmek veya temsil etmek üzere mahkeme tarafından atanan kişidir. Kayyum, atandığı süre boyunca ilgili kişi veya kurum adına hukuki ve mali işlemleri yürütür.
Türk Medeni Kanunu ve Türk Ticaret Kanunu’nda kayyumla ilgili düzenlemeler bulunmaktadır. Bu düzenlemeler, kayyumun atanma nedenlerini ve yetkilerini açıkça belirler.
KAYYUM HANGİ DURUMLARDA ATANIR?
Kayyum farklı alanlarda atanabilir. En sık karşılaşılan durumlar şunlardır:
- Şirketlere kayyum atanması: Şirket yönetiminde usulsüzlük, yolsuzluk ya da ortaklar arasında ciddi anlaşmazlık olduğunda mahkeme kayyum atayabilir.
- Malvarlıklarına kayyum atanması: Bir kişinin malını yönetememesi veya temsil edememesi halinde kayyum atanır.
- Dernek ve vakıflara kayyum atanması: Yönetim organlarının görevini yapamaması durumunda kayyum atanır.
- Ceza soruşturmalarında kayyum atanması: Suç gelirleriyle bağlantılı şirketlerde, soruşturma süresince kayyum atanabilir.
KAYYUMUN GÖREVLERİ
Kayyumun görevleri, atandığı konuya göre değişiklik gösterir. Genel olarak görevleri şunlardır:
- Atandığı malı veya kurumu yönetmek
- Hukuki işlemleri yürütmek
- Mali konuları denetlemek
- Mahkemenin verdiği talimatları yerine getirmek
- Gerekli raporları düzenleyerek mahkemeye sunmak
Kayyum, görevini tarafsız ve bağımsız bir şekilde yerine getirmek zorundadır.
KAYYUMUN ATANMASI
Kayyum, yalnızca mahkeme kararıyla atanabilir. Hakim, tarafların talebi üzerine veya resen kayyum atanmasına karar verebilir. Karar verilirken kamu yararı, tarafların menfaatleri ve hukuki güvenlik ilkeleri göz önünde bulundurulur.
Atama sonrasında kayyumun kim olduğu, görev kapsamı ve süresi mahkeme kararında açıkça belirtilir.
KAYYUMUN SÜRESİ
Kayyum görevi geçicidir. Mahkeme kararında belirtilen süre boyunca görev yapar. Ancak mahkeme, gerekli gördüğü hallerde kayyumun görev süresini uzatabilir veya görevine son verebilir. Görevini kötüye kullanan kayyum, mahkeme tarafından görevden alınabilir.
YARGITAY KARARLARINDA KAYYUM
Yargıtay kararlarına göre kayyumun görevi, atandığı konuyla sınırlıdır. Örneğin bir şirkete kayyum atanmışsa, kayyum yalnızca şirketi yönetebilir; ortakların özel işlerine karışamaz. Ayrıca kayyumun tüm faaliyetleri, mahkemenin denetimi altındadır.
Kayyum atanması, kişilerin malvarlığına, şirketlerin yönetimine veya derneklerin işleyişine doğrudan etki eden ciddi bir hukuki süreçtir. Hak kaybı yaşanmaması ve sürecin doğru yönetilmesi için mutlaka avukata sor seçeneğini değerlendirmek gerekir. Profesyonel destek almak, hem sürecin hızlanmasına hem de hakların korunmasına yardımcı olur.
Türkiye’de en çok kayyum ataması yapılan yerlerden biri İstanbul’dur. Şirketlerin yoğunluğu ve dava sayısının fazlalığı nedeniyle İstanbul avukat büroları bu konuda önemli tecrübeler edinmiştir. Kayyum atanmasına ilişkin davalarda, İstanbul’da deneyimli bir avukatla çalışmak sürecin sağlıklı ilerlemesi açısından büyük önem taşır.
SONUÇ
Kayyum nedir? sorusunun cevabı, mahkeme tarafından belirli bir malı, şirketi ya da kurumu yönetmek üzere atanan kişi şeklinde özetlenebilir. Kayyum, hukuki düzenin sağlanması ve tarafların menfaatlerinin korunması amacıyla atanır. Görev süresi boyunca tarafsız hareket etmek zorundadır.
Kayyum süreci, hem bireyler hem de kurumlar için önemli sonuçlar doğurabileceğinden, hukuki desteğin önemi büyüktür. Hak kaybı yaşamamak için sürecin titizlikle takip edilmesi gerekir.
