Gümüşhane 41 milyar 875 milyon TL GSYH ile 79. sırada
TÜİK’in cari fiyatlarla il bazlı hesaplamalarına göre Gümüşhane, 2024 yılında 41 milyar 875 milyon TL’lik GSYH ile Türkiye genelinde sondan üçüncü sırada yer aldı. Gümüşhane’yi 35 milyar 502 milyon TL ile Ardahan ve 28 milyar 137 milyon TL ile Bayburt izledi.
GSYH’den en yüksek payı alan İstanbul yüzde 29,2 ile ilk sırada bulunurken, en düşük payı alan iller arasında Gümüşhane’nin yer alması ilin ekonomik kapasitesinin daha fazla desteklenmesi gerektiğini ortaya koydu.
Kişi başına gelirde son sıralardayız
2024 yılı kişi başına GSYH verilerinde İstanbul 802 bin 669 TL ile zirvede yer alırken, Gümüşhane düşük gelir grubundaki iller arasında yer aldı. Türkiye ortalamasının yalnızca 11 ilin üzerinde yer aldığı sıralamada, Gümüşhane alt basamaklarda yer alarak ekonomik refah düzeyi açısından iyileştirmeye ihtiyaç duyan illerden biri olarak öne çıktı. Gümüşhane'nin il bazında kişi başına gayri safi yurt içi hasılası 287 bin 458 TL, dolar basında 8 bin 757 dolar olurken bu rakamla 68.sırada kendisine yer buldu.
Bölgesel büyüme verileri: Bayburt yükselirken Gümüşhane geride kaldı
Zincirlenmiş hacim endeksiyle yapılan büyüme analizinde 2024 yılında 46 il Türkiye ortalamasının üzerinde büyüme kaydetti. Komşu il Bayburt yüzde 17,1 büyüme oranıyla Türkiye’nin en çok büyüyen ikinci ili olurken, Gümüşhane bu grupta yer almadı. Bu fark, Gümüşhane’nin yatırım çekme ve üretim kapasitesini artırma konularında daha güçlü adımlar atması gerektiğini gösteriyor.
Ekonomik faaliyetlerde düşük pay
GSYH’yi oluşturan faaliyetler incelendiğinde İstanbul; tarım, ormancılık, balıkçılık dışındaki tüm sektörlerde en yüksek paya sahip olurken Gümüşhane’nin bu alanlarda ülke ekonomisine katkısı sınırlı kaldı. Tarım alanında Konya, diğer hizmet faaliyetlerinde Ankara ilk sırayı alırken, Gümüşhane’nin bölgesel kalkınma potansiyelini artıracak yatırımlara ihtiyaç duyduğu bir kez daha ortaya çıktı.
Gümüşhane için stratejik ekonomik hamlelere ihtiyaç var
TÜİK verileri, Gümüşhane’nin hem üretim hem büyüme hem de kişi başına gelirde Türkiye ortalamasının oldukça gerisinde kaldığını gösteriyor. Özellikle Bayburt gibi komşu illerin güçlü büyüme performansı sergilediği bir dönemde, Gümüşhane’nin yatırım, üretim, sanayi ve turizm odaklı yeni kalkınma adımlarına ihtiyaç duyduğu net şekilde ortaya çıkıyor.
Gümüşhane’nin ekonomik performansını yükseltmek amacıyla planlanan yeni sanayi yatırımları, 6.bölge teşvikleri, turizm projeleri ve lojistik hamlelerin önümüzdeki yıllarda ilin GSYH’sine olumlu katkı sağlaması bekleniyor.
Detaylı analizler…
TÜİK’in yayınladığı 2024 bülteni ve ek tabloları üzerinde yapılan analizler, Gümüşhane’nin ekonomik modelinin alarm verdiğini gösteriyor. Toplam ekonomik büyüklükte Türkiye’nin en zayıf halkalarından biri olan Gümüşhane, üretim kalemlerinde sınıfta kalırken, pastadaki en büyük dilimi devlet harcamaları oluşturdu.
Türkiye'nin En Küçük 3. Ekonomisiyiz
TÜİK tablolarına göre Gümüşhane, 41 Milyar 875 Milyon TL (Yaklaşık 41.9 Milyar TL) toplam Gayrisafi Yurt İçi Hasıla ile 81 il arasında 79. sırada yer aldı. Gümüşhane'den daha az üretim yapan iller sadece Ardahan (35.5 Milyar TL) ve Bayburt (28.1 Milyar TL) oldu. Tunceli, Iğdır, Kilis gibi iller dahi ekonomik hacim olarak bizi geride bırakmayı başardı. Bu veri, Gümüşhane'nin sanayi ve ticari hayatta ne kadar daraldığının en somut göstergesi oldu.
Gümüşhane Ekonomisini "Memur" Ayakta Tutuyor
TÜİK'in sektörel dağılım tablolarını incelediğinde Gümüşhane'nin neden büyüyemediği ortaya çıkıyor. Şehrin en büyük gelir kalemi ne sanayi ne de tarım. Gümüşhane'nin 41.9 Milyar TL'lik ekonomisinin en büyük dilimini 10.8 Milyar TL ile "Kamu Yönetimi, Eğitim ve Sağlık Hizmetleri" oluşturuyor. Yani şehri devletin maaş ödediği memurlar ve kamu harcamaları finanse ediyor.
- Tarım: 6.1 Milyar TL
- Sanayi: 4.7 Milyar TL
- İnşaat: 1.3 Milyar TL
Sanayi üretiminin (4.7 Milyar TL), kamu hizmetlerinin (10.8 Milyar TL) yarısı kadar bile olmaması, özel sektör yatırımlarının yetersizliğini gözler önüne serdi.
Bu veriler gösteriyor ki; Gümüşhane’de fabrikaların bacası değil, devlet dairelerinin ışıkları ekonomiyi aydınlatıyor. Özel sektör yatırımlarının ve sanayi üretiminin, memur ve kamu harcamalarının neredeyse yarısı kadar olması, "özel teşebbüsün şehirde bittiği" yorumlarına neden oldu.
Bayburt 1.300 dolar fark attı
Ekonomik büyüklük bir yana, vatandaşın refahını gösteren "Kişi Başına Düşen Milli Gelir" verileri Gümüşhane adına daha düşündürücü bir tablo çizdi. Gümüşhane'de 2024 yılı itibarıyla kişi başına düşen gelir 287 bin 458 TL (8.756 Dolar) olarak hesaplandı. Bu rakamla Gümüşhane, Türkiye genelinde 68. sırada kendine yer bulabildi. Ancak asıl şok bölgesel kıyaslamada yaşandı. Komşumuz Bayburt, kişi başı gelirini 10 bin 096 Dolara çıkararak Gümüşhane'ye yaklaşık 1.300 Dolar fark attı. Bölge illeri arasında sıralama şöyle oluştu:
- Erzincan: 12.011 Dolar
- Artvin: 11.883 Dolar
- Rize: 10.836 Dolar
- Trabzon: 10.539 Dolar
- Bayburt: 10.096 Dolar
- Giresun: 9.377 Dolar
- Gümüşhane:8.756 Dolar (SONUNCU)
Sanayi "İnşaat"ın Gölgesinde Kaldı
Detaylı tablolarda dikkat çeken bir diğer unsur ise İnşaat sektörünün payı oldu. Şehirde İmalat Sanayi sadece 934 Milyon TL’lik bir değer üretirken, Gayrimenkul Faaliyetleri 1.8 Milyar TL’ye ulaştı. Yani Gümüşhane’de "üretmek" yerine "bina yapmak ve kiralamak" daha fazla ekonomik değer yarattı. Bu durum, sürdürülebilir kalkınma hedefleriyle taban tabana zıt bir görüntü çiziyor.
Görünen Köy Kılavuz İstemez
Veriler gösteriyor ki; Gümüşhane üreterek değil, devlet bütçesinden aldığı payla dönen bir ekonomiye sahip. Komşu iller turizm, enerji ve ticaretle zenginleşirken, Gümüşhane'nin kişi başı gelirde 9 bin dolar barajını bile aşamaması, yeni bir kalkınma stratejisine duyulan ihtiyacı haykırıyor.
Haber: Ebuzer YAPAR
