Son mesaj - Gönderen: Recep Ergin - Salı, 01 Kasım 2011 23:40
Sitemizin yeni hali www.gumushane.gen.tr/v2 adresinde test edilmektedir. Lütfen belirli aralıklarla ziyaret ederek, yaşadığınız aksaklıkları ve önerilerinizi admin@gumushane.gen.tr adresinden veya buradaki formdan bize bildirin.
DELİ HALİT PAŞA'NIN TORUL'DAN MUSTAFA KEMAL'E ÇEKTİĞİ TELGRAF
Başlık
DELİ HALİT PAŞA'NIN TORUL'DAN MUSTAFA KEMAL'E ÇEKTİĞİ TELGRAF
Açıklama
-
e-mail
senelvolkan@hotmail.com
Siteye Ekleyen
AdamGibi
Halit Paşa (Nağm-ı Diğer Deli Halit) Kimdir?
1883 yılında İstanbul Beşiktaş'ta doğdu. Ahmet Efendi'nin oğludur. 14 Ocak 1901'de Harp Okulu'na girip, 22 Ağustos 1903'te Teğmen olarak mezun oldu. 22 Temmuz 1908'de Kıdemli Üsteğmenliğe terfi etti. II. Meşrutiyet'in ilanı üzerine 1.Ordu 1.Alay 4. Tabur'la birlikte Yemen'e gönderildi. 14 Nisan 1911'de Yemen kıdemiyle birlikte Yüzbaşılığa yükseldi. İtalyanların Trablusgarp'a saldırması üzerine 1910 Haziran'ında Trablusgarp'a gitti. Üç ay bu görevde kaldıktan sonra Balkan Savaşı'na katılmak üzere Çatalca'da Şark Ordusu'na atandı. Bulgarlarla sulh olunca, önce inzibat subaylığına, sonra Harbiye Nezareti emrine atandı.
14 Temmuz 1914'te I.Dünya Savaşı'nın ilanı üzerine Yakup Cemil Bey'in Kafkasya Mürettep Alayı'nın 2. Tabur Komutanlığı'na atandı. Ardahan Zaferi üzerine 23 Haziran 1915'te fevkaladeden Binbaşılığa yükseldi. Çorum Müfrezesi'yle yapmış olduğu hizmetlerin ödülü olarak 14 Haziran 1916'da Yarbaylığa yükseltildi. 10 Mayıs 1917 tarihinde Garbi Dersim Komutanlığı'na atandı. 1918 başında Dersim, Erzincan, Nenehatun ve Erzurum'u geri aldı. İslam Ordusu'nun 3. Fırka Komutanlığı'na atanarak, Batum Muharebesi'ne katıldı. Fırkası ile Ahıska'yı muhasara ederek Ahikelek'in kuzeyini zapt etti. Mütarekenin ilanı üzerine, Tortum kazasına çekildi. Bu sırada İngiliz baskısı ile fırka komutanlığından azledildi. Ali Rıza Paşa kabinesi zamanında 9.Kafkas Fırkası Komutanlığı'na atandı. 27 Eylül 1920'de Ermenistan üzerine yapılan harekâtta başarı kazandı. Başarısı nedeniyle 6 Aralık 1920'de Albaylığa yükseltildi.
1921 yılı başında Doğu Cephesi'nden Batı Cephesi'ne, Kolordu Komutanı yetkisi ile Kocaeli Kumandanlığı'na atandı. II. İnönü Muharebesi'ne Sağ Cenah Grubu Kumandanı ünvanı ile katıldı. 12. Grup Kumandanlığı ile Afyona nakledilerek Kütahya ve Eskişehir'in kurtarılma savaşlarına ve Sakarya Savaşı'na katıldı. Tekrar Kocaeli Grup Kumandanlığı'na atandı. 26 Ağustos 1926'deki Büyük Taarruzda düşmanın kuzey grubuna, Gemlik, Mudanya, Bandırma istikametinde saldırılar yaparak düşman kuvvetlerini tutsak alıp, kaçış düzenlerini bozdu. Bu hizmeti nedeniyle 31 Ağustos 1922 tarihinde Tümgeneral oldu.
I.Dünya Savaşı ve İstiklal Savaşı sırasında Gümüş Liyakat, Gümüş İmtiyaz, Altın Liyakat, Altın İmtiyaz, 3.Rütbeden Kılıçlı Osmanlı ve İstiklal Madalyası ile Avusturya ve Afganistan'ında birer madalyasına sahiptir.
Kocaeli Grup Komutanı bulunduğu sırada TBMM'nin II. Dönem seçimlerine katıldı.5 Temmuz 1923'te yapılan seçimde Ardahan'dan milletvekili seçildi.[i] 9 Şubat 1925'te Meclis koridorunda vurulup 14 Şubat'ta vefat etti[ii].
Vatanı için savaşan yiğit askerlere karşı baba gibi şefkatli, vatan hainlerine karşı ise son derece acımasız bir insandı Halit Paşa...
Düşmanlarını sağ tarafında taşıdığı "Namuslu" diye adlandırdığı tabancasıyla, cepheden kaçan askerleri ise sol tarafında taşıdığı "Namussuz" diye adlandırdığı tabancasıyla vurabilecek kadar kararlı bir askerdi Halit Paşa...
Cephede düşmanla savaşırken askerlerine "Oğlum vatan bizimdir, kaçan haindir..." diye haykıran cesur bir yürekti Halit Paşa...
Gümüşhane Sancağı'nın Önemi
Milli Mücadele döneminde Gümüşhane, Trabzon Vilayeti'ne bağlı bir sancak merkezi olup Torul, Kelkit ve Şiran kazaları ile Kürtün, Kokas (Koğans) ve Yağmurdere bucaklarından ibaretti[iii]. Şehrin büyüklüğü ve nüfus yoğunluğu bakımlarından fazla dikkat çekmeyen Gümüşhane, stratejik konum açısından ise bütün dikkatleri üzerine çekmekteydi.
Bu yıllarda Mütareke hükümleri sebebiyle Türk ordusunun pek çok yerde silahsızlandırıldığı, askerlerin önemli ölçüde terhis edildiği, buna karşılık Kâzım Karabekir Paşa'nın gayretleriyle IX. Kolordu'nun (önceleri XV. Kolordu) silahını bırakmadığı ve asker kadrolarının da genelde muhafaza edildiği göz önünde tutulursa; ülkenin işgale uğramayan en önemli ve tek limanının da Trabzon olduğu düşünülürse Trabzon-Erzurum hattının güvenliğini sağlamanın ne derece zaruri bir keyfiyet olduğu ortaya çıkar. İşte Gümüşhane, bu hat üzerindeki hassas bölgelerin başında geldiğinden Milli Mücadele boyunca, bağlı bulunduğu Trabzon Vilayeti ile birlikte dikkatle takip edilen yerler arasında bulunmuştur. Doğudaki askeri birliklerin batıya nakli, silah sevkıyatı ve Sovyetler Birliği'nden alınan malzemelerin çoğunlukla depolandığı Trabzon limanının hinterlandı olduğundan Gümüşhane'nin güvenliği, aynı zamanda bütün bu faaliyetlerin aksamadan yerine getirilmesine yol açacaktı[iv].
Halit Paşa'nın Torul'a Gelişi
Milli Mücadele'nin bu hassas döneminde Trabzon'un hinterlandı olan Gümüşhane'nin güvenliğini daha da güçlendirmek isteyen Kazım Karabekir Paşa, Ardahan ve Ahıska'da Ermenilere zulüm yapmakla suçlanan ve İtilaf Devletleri yetkililerince aranan Yarbay Halit Bey'in (Deli Halit Paşa), Torul'a yerleşmesini sağladı.
Torul'a yerleşen Halit Paşa, buradan hem tümenini yönetiyor hem de bölgede çeşitli teşkilatlanma çalışmaları yapıyordu. Halkın ileri gelenlerinden olan ve Kuvvay-ı Milliye'yi destekleyen kişilerle görüşüyor, Gümüşhane havalisi gençlerini toplanarak eğitilmelerini sağlıyor, talim ve terbiyeleriyle yakından ilgileniyordu[v].
Torul'da resmi ve açık bir şekilde görevlendirilmeyen Halit Paşa, daha sonra Temsil Heyeti adına Mustafa Kemal Paşa tarafından Trabzon ve Havalisi Kuvay-ı Milliye Komutanı olarak görevlendirilmişti[vi].
Bütün bu faaliyetlerin sonunda Trabzon ve yöresinde güçlü bir Kuvay-ı Milliye teşkilatı kurulmuş oldu.
Halit Paşa'nın Torul'dan Mustafa Kemal'e Çektiği Telgraf
Halit Paşa 21 Eylül 1919[vii] tarihine kadar bulunduğu Torul'da, Mustafa Kemal ve Kazım Karabekir Paşalara, Gümüşhane ve havalisinde gelişen olaylar ve Kuvvay-ı Milliye'nin teşkilatlanmasıyla ilgili yürütülen çalışmalar hakkında sürekli bilgi vermiş, kendileriyle fikir alışverişinde bulunmuştur.
Bu süre içerisinde Torul'dan Mustafa Kemal'e çekilen bir telgraf ise oldukça dikkat çekicidir. Halit Paşa, 4 Ağustos 1919 tarihli bu telgrafta Mustafa Kemal'e aldığı kararlarda destek olacağını, vatanın ve milletin kurtarılması yolunda karşılaşılabilecek olumsuzluklar karşısında hiçbir zaman endişeye düşülmemesi gerektiğini, yapılan görevin ne derece önemli bir vazife olduğu ve bu noktada kendisinin de üzerine ne düşerse yerine getirebileceği belirtmiştir.
Milli Mücadele'nin başlangıcında Gümüşhane'nin Torul bucağından Mustafa Kemal Paşa'ya çekilen bu telgrafın, çok manidar olduğunu düşünüyor ve sizlerle paylaşıyoruz.
Mustafa Kemal Paşa Hazretleri'ne
Doğu illerini savunacak Milli bir fırkanın (dernek) Başkanlığı'nda bulunduğumuzdan kuşkulanan Merkezi Hükümet, Bakanlar Kurulu'nda görüşerek tutuklanıp, adamlı olarak İstanbul'a gönderilmenizi mülki ve askeri makamlara emretti. Bu emrin verilmesinden doğan yeni bir durum karşısında, yüksek şahsınızla, siyasi fırkanızı her ne karşılığında olursa olsun, savunmaya karar vermiş bir adam olduğumdan, beklendiği üzere endişeye düşülmemesi ve yüksek metanet gösterilerek şimdiye kadar olduğu gibi, milli göreve devam buyurulması ve bu yolda bir yüksek emriniz varsa bildirilmesi istirham olunur.
Mustafa Kemal Paşa, cevap olarak Erzurum'dan Torul'a çektiği 7 Ağustos 1919 tarihli telgrafta Halit Paşa'ya teşekkürlerini sunmakta ve Allah'ın yardımıyla başarılı olacaklarına kesin olarak inandığını belirtmektedir.
Üçüncü Tümen Komutanlığı Vekâletine ve Halid Bey Kardeşime
4.8.1919 tarihli yüksek telgrafınızda gösterilen sevgi ve fedakârlık belirtilerinden dolayı teşekkürlerimi sunarım. Zaten sizden başka türlü şeyler beklenmezdi. İçinde bulunduğumuz dernek bir siyasi fırka olmayıp, vatanı kurtarmaya dayanan Doğu Anadolu Müdafaa-i Hukuk Cemiyeti'dir. Birkaç güne kadar yayınlanacak olan bildirgesinde amacı okursunuz. Sözü edilen kuşku, zerre kadar hayalimden geçmemiştir. Çünkü benim tuttuğum hedef, bütün değerli arkadaşlarımın amaç ve ortak kararlarıdır. Allah'ın yardımıyla başarımız kesindir[viii].
Vatanımızın ve milletimizin emperyalist güçlerin kötü emellerinden kurtarılmasında önemli gayretleri bulunan, Türk Ordusu'nun yetiştirdiği kahramanlardan birisi olan Halit Paşa'yı rahmetle anıyoruz...
[i]Cepheden Meclise, Milli Savunma Bakanlığı, Ankara, 2000, s.139 [ii] Gürsoy Solmaz, Deli Halid Paşa, Ankara, 1996, s.3 [iii] M.C. Şehabettin Tekindağ, "Trabzon" Mad. İA. XIII C., İstanbul, 1974, s. 468 [iv] Mahmut Goloğlu, Erzurum Kongresi, Ankara, 1968, s.44 [v] Halit Paşa'ya yaptığı faaliyetlerde halkın ileri gelenlerinden yardım edenler de vardı. Osman Ağa, Katip Ahmet Efendi, Hacı Emin Efendi, Kara İbrahimzade, Dumaşzade Hüsnü Ağa ve Ziya Bey ismi zikredilmesi gereken önemli kişilerdir. [vi] Ayrıntılı bilgi için bkz. Kemal Atatürk, Nutuk, C.I, s.159, Mazhar Müfit Kansu, Erzurum'dan Ölümüne Kadar Atatürk'le Beraber, Ankara, 1986 [vii] Kazım Karabekir Paşa, 21 Eylül 1919 tarihinde IX. Tümen Komutanı Albay Rüştü Bey'i Halit Bey'in yerine III. Tümen Komutanı olarak görevlendirmiştir. [viii]As.T.Str.E.Bşk.Arş. Atatürk Özel Arşivi, Kls.1, Dos. 1335/2, Fih. 37-1
.jpg)
DELİ HALİT PAŞA'NIN TORUL'DAN MUSTAFA KEMAL'E ÇEKTİĞİ TELGRAF
