Anadolu ve Karadeniz’in İslamlaşması ile Türkleşme sürecinde kritik bir rol üstlenen Orta Asya evliyalarından Güvenç Abdal’ın mirası, Gümüşhane’de yaşamaya devam ediyor.
Hacı Bektaşı Veli'nin Anadolu’ya irşad amacıyla gönderdiği seçkin talebelerinden biri olan Güvenç Abdal, Gümüşhane’nin Kürtün ilçesine bağlı Taşlıca köyünü kendine yurt edinerek bölgenin kültürel ve dini dokusunu şekillendirdi. Türbesi Kırşehir’de bulunan Güvenç Abdal’ın temsili mezarlarından biri de adını taşıyan Güvende Yaylası’nda yer alıyor. Bugün, bu büyük dervişin bizzat kullandığı kılıç ve zırh gömleği, aradan geçen yedi asra rağmen torunları tarafından büyük bir sadakatle muhafaza ediliyor.
Rus Harbi'nden günümüze toprak altındaki sır
Emanetlerin günümüze ulaşma hikayesi, adeta bir kahramanlık destanını andırıyor. 1915 yılında yaşanan Rus Harbi sırasında, işgal güçlerinin eline geçmemesi için büyük bir gizlilikle toprağa gömülen kılıç ve zırh, savaşın ardından yeniden gün yüzüne çıkarıldı.
Üniversitelerdeki bilim insanları tarafından yapılan karbon testleri, bu nadide eserlerin 1300’lü yıllara ait olduğunu bilimsel olarak tescilledi.
Emanetleri bugün özel bir kutuda saklayan Güvenç Abdal’ın torunu İsmail Güvendi, eserlerdeki deformasyonun sebebinin o yıllarda nemli toprak altında kalmaları olduğunu ifade ediyor.
Fatih Sultan Mehmet’in Beratıyla Taçlanan Ocak
Güvenç Abdal Ocağı, sadece manevi bir merkez değil, aynı zamanda fetihlerde lojistik ve manevi güç sağlayan bir kale görevini üstlendi.
Trabzon’un fethi sırasında Fatih Sultan Mehmet’e verilen destekler, bizzat padişah tarafından tekke beratı ile ödüllendirildi.
Cumhuriyet dönemine kadar kazanların kaynadığı, ihtiyaç sahiplerinin doyurulduğu bu ocakta, bugün hala o günlerin izleri silinmiş değil.
Bölgenin Türkleşmesinde büyük pay sahibi olan Çepni boylarının rehberi konumundaki Güvenç Abdal’ın Taşlıca’da inşa ettiği mescit, 1800’lü yıllardaki onarımın ardından hala cemaatini ağırlamaya devam ediyor.
“Anadolu’nun Türkleşmesinde ve İslamlaşmasında önemli bir rolü var”
Güvenç Abdal’ın tekke kurarak Doğu Karadeniz’in İslamlaşmasına önemli katkılar sağladığını ifade eden İsmail Güvendi, “Güvenç Abdal, 1250’li yıllardan sonra Anadolu’ya gelen, Anadolu’nun kapıları açıldıktan sonra Anadolu’nun İslamlaşması ve Türkleşmesinde öncülük etmiş Anadolu alperenlerinden bir tanesidir. Güvenç Abdal’ın asıl ismi Halil Derviş’tir. Halil-i Nurettin olarak geçer şeceredeki ismi. 1250’li yıllarda buraya gelip mescidini yapıp burada bir tekke kurmuş ve buraların İslamlaşmasına öncülük etmişlerdir. Türkleşmesine de aynı zamanda bu Çepni boylarının Türkleşmesine onlarla birlikte büyük öncülük etmiş ve Anadolu’nun özellikle bu Karadeniz yöresinin fethedilmesinde müthiş fedakârlıklar göstermiştir. Fatih’in Trabzon’u fethinde bu ocak yetişenlerinden Çağırgan Baba’nın, bir rivayete göre 22 bin kişilik orduyla Kadırga Yaylası’nda Fatih’le beraber namazı idrak edip hutbeyi Fatih’in okuduğu, Çağırgan Baba’nın da orada namazı kıldırdığı rivayet edilmektedir” dedi.
“700 yıldır bu kılıç ve zırhı koruyoruz”
Güvenç Abdal’a ait kılıç ve zırhın karbon testleriyle 700 yıla tarihlendiğinin altını çizen İsmail Güvendi, “Emanetler, dededen toruna, torundan toruna aktarılmıştır. 1915 yılındaki Rus muhacirliğine kadar da büyük bir özenle korunmuştur. Bu emanetlerin bugün deforme olmasının en büyük sebebi, o dönemde güvenlik amacıyla toprağa gömülmüş olmalarıdır. Muhacirlik olayı yaşanınca dedelerimiz buradan ayrılmak zorunda kalmış, emanetleri toprağa gömüp gitmişlerdir. Geri döndüklerinde tekrar çıkarmışlar ancak doğal olarak bir miktar deformasyon oluşmuştur. Yapılan karbon testlerinde bu emanetlerin 1200’lü yıllara ait olduğu tespit edilmiştir. Daha sonraki yıllarda, özellikle 1990’lı yıllara kadar, ziyarete gelen bazı kişiler tarafından bu emanetlerden teberrük niyetiyle parça alınmış, koparılmıştır. Bu durum aslında çok yanlış bir uygulamaydı. Bunun farkına vardıktan sonra artık kimseye parça verilmemesi yönünde karar aldık. O dönemde ateşli silahların olmadığı bir zaman diliminden bahsediyoruz. Bu nedenle kılıçlar daha çok koruma amaçlıdır. Önceleri savaş meydanlarında kullanılan bu kılıç, sonraki dönemlerde aynı şekilde muhafaza edilmiştir. Hıdır Baba kullanmıştır, ondan sonra oğlu kullanmıştır. Ancak zamanla bu kılıçlar savaş alanlarında kullanılmaktan çıkmıştır. Biz bu kılıca ‘gönül kılıcı’ deriz. Aslında bu bir tahta kılıçtır. Koruma amacı taşımasının yanında, insanların gönlünü fethetmeyi temsil eder” diye konuştu.
