Gümüşhane'nin Tekke Beldesinde hayvancılıkla uğraşan vatandaşlar, atalarından miras kalan "nal çakma" geleneğini imece usulüyle yaşatıyor. Kayalık meralarda hayvanların sağlığını koruyan ve hareket kabiliyetini artıran bu kadim yöntem, süt ve et verimini doğrudan etkileyerek bölge ekonomisine can veriyor.
Beldeye bağlı Türkmenli Mahallesi'nde yaz aylarının gelmesiyle birlikte tatlı bir telaş yaşanıyor. Bölgenin zorlu coğrafyasında büyükbaş hayvancılıkla geçimini sağlayan üreticiler, hayvanlarının sağlığını korumak ve verimini en üst düzeye çıkarmak için yüzlerce yıldır devam eden nal çakma geleneğini imece ruhuyla sürdürüyor.
Yayla ve meralarda hayvanların daha rahat hareket edebilmesi ve et-süt veriminin artması amacıyla sabahın erken saatlerinde nal çakma çalışmaları geleneksel yöntemlerle gerçekleştiriliyor.
Hayvanlar bağlanan halatla yere yatırıldıktan sonra ayakları bağlanıp yüz yıllardır kullanılan malzemeler yardımıyla mahallede bulunan nalbant tarafından hayvanların ayaklarına nalları çakılıyor.
“Yonacak” adı verilen aletlerle önce hayvanların tırnaklarını uygun şekle getiren nalbantlar daha sonra tırnak boyuna göre uygun nalı seçip özel bir teknikle hayvanın ayaklarına çakıyor. Bu işlem sırasında tırnağın fazla gelen kısımları ise kerpetenle kesiliyor.
Sabahın erken saatlerinde başlayan bu hummalı çalışma imece usulüyle erkekler tarafından yapılırken kadınlar ise hayvanların ürkmemesi için başında bekleyip hayvanlarını seviyor.
Hayvanların sağlığı ve merada hareket kabiliyetinin artırılması için büyük önem taşıyan nal çakma işlemi, yaz sezonu boyunca belirli aralıklarla tekrarlanıyor.
Yılardır bölgede hayvanların nallarını gönüllü olarak çakan nalbant İbrahim Eroğlu, “Biz Tekke Beldesinde oturuyoruz. Burası Türkmen Beyleri denilen bölge. Bahardan beri hayvanlarımız burada. Sabah 6’da kalkıyoruz. Gelip burada hayvanlarımızın bakımını yapıyoruz. Sağımlarını yapıp dağa yolluyoruz” dedi.
Hayvanların ayaklarına belli aralıklarla nal çaktıklarını kaydeden Eroğlu, “Bölge taşlık, kayalık yani sert olduğu için hayvanlar yürüyemiyor. Bu sefer de süt verimlerinde düşüklük oluyor. Onun için ayaklarına nal çakmamız gerekiyor. Bunu yapmazsak süt verimi düşüyor. Hayvanlar yürüyemiyor, aç kalıyor, zayıflıyorlar” diye konuştu.
Tekke Beldesinde kendisi gibi nalbantlık yapan arkadaşları olduğunu ifade eden Eroğlu, “Atadan dededen öğrendiğimiz şekilde bu işi devam ettiriyoruz. Bir hayvanın ayaklarına nalları yaklaşık 25 dakikada çakıyoruz. En zor kısım yontma dediğimiz işlem. Hayvanların tırnakları çok sert olduğu için yontmada zorlanıyoruz. Çok kuru tırnak. Onun için çok zor. Sezon boyunca birkaç kez nal çakabiliyoruz hayvanların ayaklarına” ifadelerini kullandı.
Hayvan sahibi Remzi Alkan ise hayvanları meraya gönderdikleri Türkmenler Yaylasının taşlık olduğu için hayvanların ayaklarının nal çakmak zorunda olduklarını belirterek, “Aksi takdirde inekler yürümekte zorluk çekiyorlar. Bundan dolayı da süt verimi düşüyor. Onun için ineklerin ayaklarını nal çakmak zorundayız. Bunu da Nalbant İbrahim arkadaşımız var sağ olsun. O da bize yardımcı oluyor” dedi.
Gümüşhane’de hayvanların ayakları için nal bulmakta sıkıntı çektiklerini kaydeden Alkan, “Burada bulamadığımı için il dışından temin etmeye bakıyoruz. Bu konuda yardım talep ediyoruz. Bu işi hep imece usulüyle yaparız. Arkadaşlarla toplanıyoruz. Üç kişi ineği yatırmada olması gerekiyor. Hanımlarımız olursa onlar da ineğin durması için sevmemiz gerekiyor. Bu işi yapmak zorundasınız. Devam ettirmek zorundayız” diye konuştu.
