Gümüşhane’nin Kelkit ilçesindeki Satala Antik Kenti’nde yer alan 2 bin yıllık Roma havuzu, Roma lejyonerlerine su sağladığı gibi günümüzde de Sadak köyü halkının içme ve sulama ihtiyacını karşılıyor.
Satala Antik Kenti’nin yer aldığı Sadak köyünde bulunan ve yaklaşık 2 bin yıldır kesintisiz olarak kullanılan Roma havuzu, antik kentteki en önemli yapılar arasında gösteriliyor.
20 yıl önce köylüler tarafından yosunlanmayı önlemek amacıyla sac örtü ve yığma tuğlayla kapatılan havuzun, daha estetik ve kullanılabilir bir örtüyle yeniden düzenlenmesi için proje hazırlandı. Röleve çalışmaları tamamlanan proje kapsamında üst yapı sistemi yenilenecek.
Roma havuzunun önünde bulunan ve doğuya bakan taraftaki biriktirme havuzu da köyün su ihtiyacını karşılıyor köydeki tarihi çeşmelerin de kaynağı durumunda. Havuzdaki fazla su ise tarımsal sulamada kullanılıyor.
Anadolu’da oldukça ender rastlanan, Karadeniz bölgesinde ise hiç rastlanılmayan Roma havuzunun Satala Antik Kenti’nde günümüzde hâlâ işlevini sürdürmesi, arkeoloji ve kültürel miras açısından büyük önem taşıyor.
“Karadeniz’de karşılaşılan ilk Roma havuzu Satala Antik Kenti’nde”
2 bin yıl önce bölgeye su sağlayan kaynağın Karadeniz’de ender rastlanan bir yapı olduğunun altını çizen Karadeniz Teknik Üniversitesi Edebiyat Fakültesi Arkeoloji Bölümü Dr. Öğr. Üyesi Elif Yavuz Çakmur, “Satala Antik Kenti’nin kamuoyunda ve bilim dünyasında da en az bilinen yapılarından birisi kuşkusuz en önemli yapısı olan Roma havuzu. Bu Roma havuzu 2000 yıl öncesinde Roma lejyonerlerine nasıl su kaynağını sağlıyorsa günümüzdeki Sadak köyü halkının da 2000 yıldır su ihtiyacını karşılıyor. 2000 yıldır sürekli olarak var olan bu yapı günümüzden yaklaşık 20 sene öncesinde bir sac örtüyle kapatılmış, yığma tuğlayla kapanmış. Yosunlanma olduğu için köylü de su ihtiyacını buradan karşıladığı için bunu önlemek adına bir çatı sistemi kurmuş. Biz burada da bir proje önerisi geliştirdik. Rölevelerini bitirdik daha estetik daha kullanılabilir bir örtüyle üst yapı sistemini geliştireceğiz. Aynı zamanda bu Roma havuzunun hemen önünde doğuya bakan tarafında da bir biriktirme havuzu bulunmakta. Bu havuz aynı zamanda köye gelen su ihtiyacını karşılıyor. Fazlası ise köyün sulama ihtiyaçları için kullanılmakta. Anadolu'ya baktığımızda çok ender gördüğümüz Roma havuzlarını özellikle hele Karadeniz'de neredeyse hiç görmediğimiz Roma havuzunun Gümüşhane Satala Antik Kenti’nde bulunması ve bunun güncel olarak 2000 yıldır su ihtiyacını köylünün su ihtiyacını buradan karşılaması çok önemli bir durum” dedi.
“Köyümüzdeki bütün sular bu kaynaktan geliyor”
Roma havuzunun 2 bin yıldır köylerine hayat verdiğini söyleyen Sadak köyü sakini Sabahattin Nayir, “Köyümüzün tarihini herkes biliyor Antik Satala olarak biliniyor. Şu anda orta çeşme dediğimiz yerdeyiz. Burası eskiden köyün içerisinde çeşmeler yokken bütün köy suyunu buradan alırdı. Kap kaçak burada yıkanırdı, hayvanlar burada su içerdi. Çeşmenin üst tarafı Roma döneminden kalma alt tarafı ise büyüklerimizin söylemine göre alt tarafı da köylüler tarafından yapılmış. Köyümüzün üst tarafından gölbaşı diye adlandırdığımız bir yer var. Köy için güzel bir kaynak suyu. Köyümüzün içindeki çeşmeler suyunu bu kaynaktan alıyor. Şimdi ise şebeke bağlanarak köydeki bütün sular bu havuzdan sağlanıyor. Aynı zamanda bu gölbaşı köy içindeki bahçeleri de suluyor. Gölbaşı çok eski bir kaynak ancak köylümüz burayı korumak için bakımını yapıyor. İlk kaynağın çıktığı yerin bozulmaması için orayı korumaya aldı. Daha sonra altındaki havuzu daha da büyüterek köyün içerisindeki bahçelere suyu yetiştirmeye çalıştı. Köyümüz için inanılmaz güzel bir kaynak diyebilirim” diye konuştu.
