Gümüşhane’nin Kelkit ilçesine bağlı Sadak köyündeki Satala Antik Kentinde 6 yıl önce başlayan arkeolojik kazı çalışmaları devam ediyor. Bugüne kadar çok sayıda bulguya ulaşılan kazı çalışmalarında 5 bin yıllık geçmişi bulunan eserler ortaya çıkarılırken, Anadolu tarihini değiştirecek bulgulara ulaşıldı.
Kazı çalışmaları Kültür ve Turizm Bakanlığı’nın Gümüşhane Valiliği ve İl Özel İdaresi ile Kelkit Kaymakamlığı ve Kelkit Belediyesi’nin katkılarıyla gerçekleştirilen kazı çalışmaları Bartın Üniversitesi Arkeoloji Uygulama ve Araştırma Merkezi Müdürü Doç.Dr. Şahin Yıldırım ve ekibi tarafından sürdürülüyor.
Roma İmparatorluğu’nun Apollinaris Lejyonu da denilen 15.Lejyonunun yaklaşık 600 yıl hüküm sürdüğü Satala Antik Kentinin Roma’nın 5 imparatoru tarafından ziyaret edilen çok önemli bir kale olduğu biliniyor.
Bugüne kadar yapılan kazı çalışmalarında 2 bin yıllık lejyon kalesi duvarlarının yanısıra erken tunç çağı ve Urartular dönemine kadar bulgular elde edilen kazı çalışmalarını yerinde incelemek için protokol üyeleriyle birlikte bölgeye giden Gümüşhane Valisi Alper Tanrısever, kazı çalışmaları ve Satala’nın geçmişiyle ilgili Doç.Dr. Şahin Yıldırım’dan bilgi aldı.
İlk olarak kazı evinde brifing alan Vali Tanrısever daha sonra kazı alanında incelemelerde bulundu. Gölbaşı mevkiindeki Roma döneminden kalma su havuzunun önünde gazetecilere açıklama yapan Vali Tanrısever, Kelkit ziyaretinde kendisini en fazla etkileyen şeylerden birisinin Satala Antik Kenti olduğunu söyledi.
“Tarih burada yeniden yazılacak”
Satala için “İyi ki geldim, iyi ki gördüm” ifadelerini kullanan Vali Tanrısever, “Her ne kadar onunla ilgili fotoğraflara baksam da haberler okusam da yerine bizzat gelip görmeden olmuyor. Burası bir Zeugma olacak belki. Ufkumuzun çok daha ötesinde çok daha geniş kapsamlı bir şey de olabilir burada. Onun için ayrıca bir girişimlerde bulunacağımı şimdiden söylemek isterim. Burası Gümüşhane'nin, Kelkit’in, Türkiye'nin önemli bir değeri olacak. Belki de tarih burada yeniden yazılacak” dedi.
“Bu çalışmalara her türlü desteği vereceğiz”
Roma İmparatorluğunun çok önemli bir lejyonunun bulunduğu alanda Urartulara ait bulguların da tespit edildiğini hatırlatan Vali Tanrısever, “Bu çalışmalara destek vereceğiz. Valiliğimiz, Kaymakamlığımız ve Kelkit Belediyesi olarak bu çalışmalara her türlü desteği vereceğiz. İnşallah Gümüşhanemize, ülkemize çok önemli bir turistik destinasyon kazandırmış olacağız. Hocalarımızın bu keşifleriyle Anadolu’daki tarih yeniden yazılacak” diye konuştu.
“Satala, Roma İmparatorluğunun Doğu’daki en büyük yerleşimlerinden birisi”
Satala’da ilk günden beri kazı çalışmalarını gerçekleştiren ve tarihsel birçok önemli bulguyu ortaya çıkaran Doç.Dr. Şahin Yıldırım da “Satala Antik Kenti Roma İmparatorluğunun Doğu’daki en büyük yerleşimlerinden birisi ve 15. Lejyonun ana üssü durumunda. Bugün Valimiz Alper Tanrıkulu ziyaret ederek desteklerini bize belirtti. Bu bizim için çok önemliydi. Hem Roma lejyon kalesinde yürüttüğümüz çalışmalar hem de Gölbaşı mevkiinde mezarların olduğu bölümde yapmış olduğunuz çalışmalar bu seneki çalışmamızın ana unsurunu oluşturmakta. Bununla beraber özellikle bu lejyonların bulunduğu kale binalarının mimarisiyle ilgili de çalışmalar yürüttük. Yaptığımız çalışmalar sırasında milattan sonra 2.yüzyılın başlarına tarihlendirilen verilere ulaşmış durumdayız. Urartu dönemine tarihlendirilen, daha erken dönemlere tarihlendirilen yapı kalıntılarıyla ve mezarlarla da karşılaştık” dedi.
“Çevre düzenleme ve müze projeleri Satala’nın bu bölgedeki varlığını daha da artırır”
Satala’nın Kuzey Doğu Anadolu'daki en önemli antik kent olduğunu vurgulayan Doç.Dr. Yıldırım, “Uzun yıllar burada yürütülecek çalışmalarla buranın öneminin artacağını düşünüyoruz. Aynı zamanda da büyük bir turizm potansiyeline sahip. Biz ve benden sonra görevi devralacak hocamızla buradaki çalışmaları ilerletmeyi ve projeleri hayata geçirmeyi planlıyoruz. Özellikle çevre düzenleme ve müze projelerini hayata geçirdiğimiz takdirde Satala’nın bu bölgedeki varlığını daha da arttırmış olacağız” ifadelerini kullandı.
“Anadolu’da Roma İmparatorluğunun 5 imparatorunun birden geldiği Satala’dan başka kent yok”
Anadolu'da Roma İmparatorluğunun 5 imparatorunun birden geldiği tek kentin Satala olduğunu ve bu nedenle de Satala’nın çok önemli kent olduğunun altını çizen Yıldırım, “İmparatorların buraya geldiklerini biz tarihi kaynaklardan biliyoruz. Özellikle Hadrian'ın buradaki taş olan kaleyi inşa ettirdiğini söyleyebiliriz. Satala antik kenti Roma İmparatorları için önemli bir yere sahip. Anadolu’da 5 Roma İmparatorunun ziyaret ettiği bir antik kent neredeyse yok. Bu bakımdan da çok önemli bir yerleşim” dedi.
Roma İmparatorluğu'nun Anadolu'da 4 büyük lejyonundan sadece Satala’nın ayakta olduğunu hatırlatan Yıldırım, “Roma’dan günümüze kadar bu lejyonlardan hiçbirisinde çalışma yapılamamış. Zeugma’da ufak bir çalışma yapılmış o kadar. Çalışma yapılamamasının nedenlerinden birisi de barajlar. Birecik barajı, Keban barajı gibi barajların yapımı ile Fırat kenarında bulunan yerleşimlerin bir bölümü maalesef sular altında kaldı. Şuan günümüzde Roma İmparatorluğu’nun doğu sınırı hakkında kazı yapılabilen tek yerleşim yeri burası. Yaptığımız çalışmalar sırasında Roma lejyonerlerine ait hem askeri materyallerle hem de yapı kalıntılarıyla karşılaştık” diye konuştu.
Satala’nın kitabı çıkıyor
Yıldırım bu yılki çalışmaların 15 Ağustos’ta başladığını bir aylık çalışma yapmayı planladıklarını belirterek, yayın aşamasına geçtikleri için buradaki buluntuların değerlendirmesi amacıyla bir süre eserler üzerine çalışma yapacaklarını, arazi çalışmasını kısa tutacaklarını ve bugüne kadar yaptıkları çalışmalarla ilgili kitabın birkaç ay içinde yayınlanacağını sözlerine ekledi.
