Tarihin her döneminde madencilik yapılan Gümüşhane’deki Kurum (Krom) Vadisinde yer alan 38 tarihi yapının gelişmiş mühendislik teknikleriyle planlandığı, yapıların sel riskinden uzak ve birbirlerini görecek şekilde konumlandırıldığı bilimsel çalışmayla ortaya çıkarıldı.
Yüzlerce yıllık yapılaşma sırları ortaya çıkarıldı
Türkiye’de adını değerli bir madenden alan tek il olan Gümüşhane’de Uğurtaşı, Yağlıdere ve Olucak köylerini içinde bulunduran Kurum Vadisinde yer alan yüzlerce yıllık yapılaşma sırları, Gümüşhane Üniversitesindeki üç farklı disiplinden akademisyenin yürüttüğü kapsamlı araştırmayla aydınlatıldı.
38 yapı gelişmiş mühendislik teknikleriyle inşa edilmiş
Harita Mühendisliği Bölümü'nden Doç. Dr. Mehmet Akif Günen, İnşaat Mühendisliği Bölümü'nden Dr. Öğr. Üyesi Kâşif Furkan Öztürk ve Maden Mühendisliği Bölümü'nden Dr. Öğr. Üyesi Şener Aliyazıcıoğlu'nun gerçekleştirdiği araştırma bölgedeki 38 tarihi yapının gelişmiş mühendislik teknikleriyle inşa edildiğini ortaya koydu.
İleri teknoloji kullanıldı
International Journal of Engineering and Geosciences dergisinde yayımlanan ve insansız hava araçları ve coğrafi bilgi sistemleri kullanılarak gerçekleştirilen çalışmada, yapıların 3 boyutlu modellemesi yapıldı. Araştırma sonuçları, vadideki tarihi yapıların birbirleriyle iletişim kurabilecek şekilde konumlandırıldığını gösterdi. Çalışma alanının yüzde 64'ünün tarihi yapılardan görülebildiği, bu alanın yüzde 2'sinin ise en az 10 yapıdan gözlemlenebilir durumda olduğu tespit edildi.
Doğal afetlere karşı önlem alınmış
Akademisyenler tarafından yapılan drenaj ağı analizi, doğal afetlere karşı da önlem alındığını ortaya çıkardı. Tarihi yapıların sel ve nem risklerini en aza indirmek için 3. derece su akış hatlarından uzağa ve yüksek kotlara inşa edildiği belirlendi. Özellikle Soruhan Kilisesi'nin konumu, yapının hem dini merkez hem de savunma amaçlı sığınak olarak kullanıldığını gösteriyor.
Acil önlem almak gerekiyor
Roma, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait yapı kalıntılarıyla dikkat çeken ve arkeolojik sit alanı olarak tescillenen bölgede terk edilmiş yapıların çökme tehlikesiyle karşı karşıya olduğunu ifade eden akademisyenler bölgenin korunması için acil önlemler alınması gerektiğini vurguladı.
Tarih boyunca hem ekonomik hem de sosyo-kültürel anlamda bölgede önemli bir rol üstlenmiş Kurum Vadisinin zengin doğal kaynakları ve maden yatakları tarih boyunca tarım ve hayvancılığın yanında yerel halkın en temel geçim kaynağı olmuştu.
Hem tarihi hem de doğal yapısıyla dikkat çeken bir kültürel peyzaj alanı olan Kurum Vadisi, Roma, Osmanlı ve Cumhuriyet dönemlerine ait yapı kalıntılarıyla bölgenin geçmişine ışık tutarken günümüzde terk edilmiş yapıların çökme tehlikesiyle karşı karşıya olması nedeniyle bölgenin korunması için acil önlemlere ihtiyaç duyulduğu bildirildi.
Vadinin korunması yalnızca fiziksel yapıların restorasyonu ile sınırlı olmaması gerektiğini, bölgenin doğal, kültürel ve insan unsurlarını bir arada ele alan bütüncül bir koruma yaklaşımının gerekli olduğunu vurgulayan akademisyenler Kurum Vadisi’nin zenginlikleri ve potansiyelinin yalnızca bölgesel değil, ulusal ve uluslararası ölçekte kültürel miras yönetimi için önemli bir örnek teşkil ettiğini kaydetti.
Yapılan yüzey araştırmasında yapıların yalnızca dini birer konstrüksiyon olmanın ötesinde o dönemdeki toplumsal yaşamının, mimari estetiğinin ve kültürel zenginliğinin göstergesi olduğunu dile getiren akademisyenler, vadide inceledikleri 38 tarihi yapıyı zamanın şartları düşünüldüğünde ciddi bir mühendislik başarısı olarak değerlendirdi.
Araştırma ayrıca, tarihî yapıların konumlandırılmasının da rastgele yapılmadığını, aksine sel ve nem risklerini minimize etmek amacıyla 3. derece su akış hatlarından uzakta ve yüksek kotlarda planlandığını ortaya koyarken yapıların birbirlerini görebilecek şekilde yerleştirilmesinin ise iletişim, savunma, ticaret ve dini ritüeller açısından stratejik önem taşıdığını belirledi.
Antik çağdan 19. yüzyıla kadar önemli bir ticari yol geçidi ve maden sahası olan Kurum bölgesinin 1600–1900 arasındaki dönemde nüfusunun 6 bin-25 bin arasında olduğu biliniyor.
