SOSYAL DEVLET NEDİR VE TARİHİ
Önce sosyal nedir?
Sosyal, toplumu gözeten ve koruyan demektir.
Sosyal; Türk Dil Kurumu’nun tanımlamasına göre toplumsal toplumla ilgili olandır.
Sosyal devlette bu cümleden hareketle bütün toplumu koruyan ve gözeten devlet demektir.
Bu bağlamda halka hizmeti ön planda tutan bütün kurumların başında sosyal kelimesi vardır. Örneğin, sosyal yardım kurumu, sosyal güvenlik, sosyal sigorta, sosyal konut gibi. Sosyal konut dediğimizde amaç evsiz vatandaşlarımızı ev sahibi yapmaktır.
Sosyal adalet, adaletin herkese eşit uygulanmasıdır. Ve toplumun gözetilip korunmasıdır.
Sosyal kelimesinde ben gibi bireyci kavramlar yoktur olamaz da. Önce toplum ve toplumun çıkarları söz konusudur.
Onun için sosyal devlette kalkınma, işsizlik ve yoksullukla mücadele, adil gelir dağılımı, fırsat eşitliği, barışı ve sosyal dengeyi sağlamak amaçtır. Sosyal devlette hiç kimse aç ve açıkta kalamaz. Herkesin geçim ve güvenlik gibi temel ihtiyaçları devlet tarafından karşılanır.
Soysal devlet, insanı merkeze alıp onun refahını, kalkınmasını, mutluluğunu ve huzurunu sağlar.
DÜNYADA SOSYAL DEVLETLER
Bugün dünyada sosyal devlet anlayışı, İsveç, Norveç, Hollanda, Danimarka, İngiltere ve Finlandiya gibi ülkelerde uygulanmaktadır. Onun için bu ülke insanlarının herhangi bir açlık, yoksulluk ve geçim sorunları yoktur.
Çünkü sosyal devlete sahip olan bu ülkelerde açlık, yoksulluk olamaz. Çünkü toplanan vergilerden öncelikle halkın temel ihtiyaçları karşılanır.
Sosyal devlette fakir insanlar açlık ve yoksulluk mücadelesi vermezler. Bu nedenle sosyal devlette ekonomik gelişim ön planda tutulmaktadır. Ülkelerin sosyal devlet olması için özellikle ekonomik ve sosyal gelişimlerini sürekli artırıp eldeki birikimlerini yoksullara vermesi dağıtması gerekiyor.
Dünyada ilk kez sosyal devlet uygulaması 1870 yılında Almanya’da ortaya çıkmıştır.
Anayasanın 2. Maddesine göre; “Türkiye Cumhuriyeti, …. demokratik, lâik ve sosyal bir hukuk Devletidir.”
Bu demek ki Türkiye sosyal bir devlettir.
Kaldı ki Atatürk diyor ki: “CUMHURİYET KİMSESİZLERİN KİMSESİDİR.” İşte sosyal devlet budur. Çünkü sosyal devlet kimsesizlere sahip çıkıp onları kimseye muhtaç etmez.
Kaldı ki yüzyıllar öncesinden Şeyh Edibali’nin şu güzel ve anlamlı sözü de sosyal devlete bir davettir. “İnsanı yaşat ki devlet yaşasın.” Çünkü sosyal devlet hem insanı hem de devleti yaşatır.
Tarihte de sosyal devlet anlayışını benimseyen ilk Türk devletinin Göktürk devleti olduğu bilinmektedir.
Çağımızın çağdaş devleti aynı zamanda sosyal devlettir. Kaldı ki sosyal devlet sadece vatandaşlarının ekonomik ihtiyaçlarını karşılamanın yanında hak, hukuk, adalet, demokrasi gibi kavramlar da sosyal devletin ana kurucu ve taşıyıcı kolonlarıdır.
Sosyal devletin ekonomi modeli karma ekonomi olarak orta yoldur. Bu orta yolu Mustafa Kemal 100 yıl önce karma ekonomik sistem ve Cumhuriyetin kimsesizlerin kimsesi olması gerektiğin belirterek Türk Ulusunun önüne koydu. Atatürk’ün yolu sosyal devletin yoludur.
Öyleyse hep birlikte el ele, gönül gönüle, omuz omuza sosyal devleti kurmak ve yaşatmak için yasal ve demokratik mücadele edelim. Çünkü sosyal devlet Türk toplumunun milli ve ortak değerlerine tam da uymaktadır.
Bekir Cebeci
(Eski Güney Hollanda Eyalet Milletvekili)
Rotterdam, 10 Ekim 2025
e-mail: [email protected]
