Gümüşhane’de 2015 Milletvekili Genel Seçimleri ciddi taktik savaşlarının yaşanacağı bir dönem olacak. Bu savaşın belirtilerini 2011 Milletvekili Genel Seçimi ve 2014 İl Genel Meclis Üyeliği seçim sonuçlarını Gümüşhane özelinde değerlendirdiğimizde açık olarak görebiliriz.
Konuyu geçmiş seçimler bağlamında ayrıntılı olarak ele almadan önce 2015 Milletvekili Genel Seçiminin yarattığı psikolojik ortam üzerinde biraz durmak istiyorum. Dolayısıyla burada, hem ülke barajını geçme durumlarının kesin gibi görünmesi hem de Gümüşhane’deki muhtemel seçim sonuçları bağlamında birbiriyle rekabet edecek iki parti olan AK Parti ve MHP açısından bir analiz yapabiliriz.
AK Parti açısından duruma baktığımızda 2015 Genel Seçiminin ciddi bir baskı yaratacağını söyleyebiliriz. 2002’den beri partinin kurucu genel başkanı ve doğal lideri ile seçime giden AK Parti, 2015’te yeni bir yola girecek. İlk defa kendi içinden çıkardığı ikici bir lider oylanacak. Bu durum Türkiye’deki küçük-büyük bütün illerdeki milletvekillerinin önemini artırıyor. Özellikle bütün AK Parti iktidarları döneminde Gümüşhane milletvekillerinin tamamı kendilerine gitmişken, bu dönemde başka bir partiyle paylaşılması ciddi bir başarısızlık olarak ortaya çıkacak. Ayrıca AK Partinin anayasayı tek başına değiştirebilme yeterliliğine sahip olma hedefi tek bir milletvekilinin bile göz ardı edilemeyeceği gerçeğini ortaya koyuyor. Bu durum psikolojik olarak Gümüşhane AK Parti teşkilatı üzerinde ciddi bir baskı yaratacaktır. Çünkü verilecek kararın etkisi bir anlamda sadece Gümüşhane ile sınırlı kalmayacak.
MHP açısından bakıldığında ise, 1999 Genel Seçimlerinden beri milletvekili çıkaramayan bir parti. Uzun yıllar il belediye başkanlığı seçimlerinde gösterdiği başarıya rağmen milletvekili çıkaramaması ve son olarak il belediye başkanlığını da kaybetmesi bir zamanlar MHP’nin kalesi olarak değerlendirilen Gümüşhane’de hem seçmen üzerinde hem de adaylarda ciddi bir motivasyon kaynağı olmuştur. Birçok bilimsel araştırma seçmenleri harekete geçiren temel psikolojik faktörlerden birinin kaybetme psikolojisinin yarattığı enerji olduğunu ortaya koymuştur. Bu yüzden adaylar seçmenleriyle yüz-yüze görüşmelerinde onları daha da isteklendirebilmek için kaybetme ihtimali ve sonuçları üzerinde dururlar. Bu kaybetme psikolojisi yeni seçim sonuçlarıyla yeniden toparlanma gibi bir algıyı yaratmışsa bu motivasyon daha da artacaktır. Açıkçası Gümüşhane’de MHP’nin içinde bulunduğu şartlar bu durumu fazlasıyla özetliyor. Bu nedenle üç dönemdir milletvekili çıkaramayan MHP’nin umutları eski Belediye Başkanı Mustafa Canlı’nın da aday olacağı beklentileriyle giderek artıyor.
Önceki seçim sonuçları 1 – 1 ihtimalini yükseltiyor.
2015 Milletvekili Seçimi için sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek ve verilerle konuşabilmek açısından hem 2011 Milletvekili Genel Seçimi hem de 2014 İl Genel Meclisi Üyeliği Seçimi sonuçlarına bakmak gerekiyor. Bu iki seçim kıyaslandığında AK Partinin 2 milletvekili çıkarması açısından ciddi bir dezavantajın olduğu görülüyor.
2011’deki seçime göre 2014’te toplam seçmen sayısında yaklaşık 12 bin civarında bir artış var. Bu artışa rağmen AK Partinin aldığı oy oranları hemen-hemen aynı olarak gerçekleşirken, MHP’nin oylarında ciddi bir artış olmuştur. MHP’deki bu artış ya da AK Partideki bu durağanlık sadece Gümüşhane’deki bir bölgeden kaynaklanmıyor. Genel olarak Gümüşhane’deki farklı seçim bölgelerinde MHP’de bir artış gözleniyor. Bu da milletvekili sayılarını ciddi oranda etkileyecektir. Geçtiğimiz yıl içerisinde yapılan belediye başkanlığı seçimlerinde AK Partinin MHP’ye göre çok daha fazla belediye başkanına sahip olması milletvekili sayısı bakımından bir paralellik arz etmiyor.
Eğer 2014 İl Genel Meclisi Üyeliği Seçimi bir milletvekili belirleme seçimi olsa idi; sonuç 1 – 1 olacaktı. Çünkü bu seçimde, il genelinde AK Partinin aldığı oy 44 bin 31 iken MHP’nin aldığı oy ise 24 bin 140 olmuştur. AK Partinin her iki milletvekilini de çıkarabilmesi için en az MHP’nin iki katından bir fazla oy alması gerekiyor. Bu durumda MHP’nin yaklaşık 2 bin oyu 1-1’i garantiliyor. Bir önceki seçimde AK Parti lehine ciddi bir fark olmasına rağmen 2014’te oluşan bu 2 bin oy farkı, toplamda 100 bin seçmenin olduğu, genel olarak seçimlere katılım oranının Türkiye ortalamasının altında gerçekleştiği ve başat iki partinin rekabet halinde olduğu Gümüşhane seçim bölgesinde ciddi bir rakamdır. Bir önceki seçim olan 2011 Milletvekili Genel Seçimlerinde AK Parti 44 bin 993 oy alırken MHP 14 bin 959 oy almıştır. Bu oy durumu, AK Partinin açık ara milletvekilinin her ikisini de çıkardığını gösteriyor. Çünkü bu seçim çerçevesinde değerlendirildiğinde MHP’nin 1 milletvekili çıkarabilmesi için AK Partinin oyu sabit kalmak şartıyla yaklaşık olarak 7 bin 500 oya ihtiyacı var. Bu çok ciddi bir sayı... Ancak bu orana rağmen 2014 seçimleri MHP için bu sınırın çoktan aşıldığını göstermiş ve ciddi bir psikolojik ortam oluşturmuştur.
1 - 1 ya da 2 - 0 AK Partinin vereceği karara bağlı
Recep Tayyip Erdoğan’ın yokluğunda seçime giren AK Partinin, seçmen tercihleri bakımından lider etkisini geçmiş seçimlerde olduğu kadar avantaja çevirememe ihtimali var. Çünkü daha önce oylanmamış bir liderle seçime gidiliyor. Her ne kadar kamuoyu araştırmaları Türkiye Geneli itibariyle AK Partinin oy oranında önemli bir değişimin olmadığını gösterse de, yoğun program nedeniyle miting yapılamama ihtimali yüksek olan Gümüşhane gibi küçük illerde etkinin ne olacağını şimdiden kestirmek zor. Bu durum belirlenecek milletvekili adaylarının önemini önceki seçimlere göre daha da artırıyor.
AK Parti açısından önemli risklerden biri yukarıda belirtildiği gibi 2014’teki seçimde MHP’nin il geneli oylarında ciddi bir artışın olması iken, diğer bir risk faktörü de Saadet Partisinin ve BBP’nin son seçimde il genelinde gerçekleştirdiği oy artışıdır. Özellikle ciddi bir artış sağlayan Saadet Partisi, AK Parti için bir tehdit oluşturuyor.
Gümüşhane seçmen profili, ilin çıkardığı 2 milletvekili dikkate alındığında Gümüşhane’nin iki bölgeye ayrılmasını zorunlu kılıyor. Bir partinin yüksek oy olabilmesi için bu bölge şartı önemli görünüyor. Bu bölgeler, Torul ve Kürtün’ü de kapsayacak şekilde Merkez ve Kelkit-Şiran-Köse bölgesidir. Çünkü en son seçmen kayıtlarının ilan edildiği Cumhurbaşkanlığı seçimlerine bakıldığında; Kelkit-Şiran-Köse Bölgesi toplam oyların yüzde 46.5’ini, merkez ise yüzde 34.5’ini temsil etmektedir. 3 milletvekili çıkarılamayacağına göre Torul ve Kürtün’ün de merkeze entegre olması gerekiyor. Böylece birinci bölge genel oyların yüzde 53.5’ini temsil ederken, ikinci bölge yüzde 46.5’ini karşılıyor.
Burada önemli olan AK Partinin vereceği kararla bu bölgelerde kapsayıcı adayları çıkarabilmesidir. Uzun yıllar belediye başkanlığı yapmış ve toplum tarafından özellikle sosyal ilişkileri bağlamında takdir edilen Mustafa Canlı’nın merkezde MHP adına sahip olduğu ciddi oy potansiyeli düşünüldüğünde Gümüşhane merkez bölgesi oylarının önemi artıyor. Ayrıca ciddi bir yükselişe sahip olan Saadet Partisinin oylarının yeniden AK Partiye kayması için adayların fonksiyonu önemli. Kamuoyu önderleri ile görüşmeler ve yapılan çeşitli araştırmalar, Kürtün ve Torul ile birlikte merkezde güçlü bir adayın; Kelkit-Şiran-Köse bölgesinde kapsayıcı ikinci bir adayın her iki milletvekilinin de AK Parti tarafından çıkarılması için zorunluluk olduğunu ortaya koyuyor.
Son günlerde yavaş-yavaş milletvekili aday adayları belirmeye başladı. Şimdiye kadar mevcut milletvekillerinden herhangi bir açıklama gelmezken, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanlığı gibi önemli görevlerde bulunan Prof. Dr. Yusuf Devran’ın merkezde güçlü bir aday olarak aday adaylığı basın ve medyada geçtiğimiz günlerde açık-açık konuşuldu. Hatta ilgili haberlerde önümüzdeki günlerde bir basın toplantısı ile bu kararı açıklayacağı iddia edildi. Bazı iddialara göre İstanbul’daki Gümüşhaneli sivil toplum kuruluşlarının da Yusuf Devran’a desteğinin tam olduğu söyleniyor. Ayrıca özellikle sosyal medyadaki paylaşımlar ve çeşitli sohbet ortamlarında dile getirilen iddialara göre yine merkez için AK Parti eski Milletvekili Sabri Varan Bey’in, eski il başkanı Yusuf Özgün Bey’in, Kelkit bölgesi için Eski Belediye Başkanı Muammer Duran Bey’in, Şiran bölgesi için İş adamı Hasan Kulaksız Bey’in isimleri kulislerde AK Parti aday adayları olarak dillendiriliyor.
Konuyu geçmiş seçimler bağlamında ayrıntılı olarak ele almadan önce 2015 Milletvekili Genel Seçiminin yarattığı psikolojik ortam üzerinde biraz durmak istiyorum. Dolayısıyla burada, hem ülke barajını geçme durumlarının kesin gibi görünmesi hem de Gümüşhane’deki muhtemel seçim sonuçları bağlamında birbiriyle rekabet edecek iki parti olan AK Parti ve MHP açısından bir analiz yapabiliriz.
AK Parti açısından duruma baktığımızda 2015 Genel Seçiminin ciddi bir baskı yaratacağını söyleyebiliriz. 2002’den beri partinin kurucu genel başkanı ve doğal lideri ile seçime giden AK Parti, 2015’te yeni bir yola girecek. İlk defa kendi içinden çıkardığı ikici bir lider oylanacak. Bu durum Türkiye’deki küçük-büyük bütün illerdeki milletvekillerinin önemini artırıyor. Özellikle bütün AK Parti iktidarları döneminde Gümüşhane milletvekillerinin tamamı kendilerine gitmişken, bu dönemde başka bir partiyle paylaşılması ciddi bir başarısızlık olarak ortaya çıkacak. Ayrıca AK Partinin anayasayı tek başına değiştirebilme yeterliliğine sahip olma hedefi tek bir milletvekilinin bile göz ardı edilemeyeceği gerçeğini ortaya koyuyor. Bu durum psikolojik olarak Gümüşhane AK Parti teşkilatı üzerinde ciddi bir baskı yaratacaktır. Çünkü verilecek kararın etkisi bir anlamda sadece Gümüşhane ile sınırlı kalmayacak.
MHP açısından bakıldığında ise, 1999 Genel Seçimlerinden beri milletvekili çıkaramayan bir parti. Uzun yıllar il belediye başkanlığı seçimlerinde gösterdiği başarıya rağmen milletvekili çıkaramaması ve son olarak il belediye başkanlığını da kaybetmesi bir zamanlar MHP’nin kalesi olarak değerlendirilen Gümüşhane’de hem seçmen üzerinde hem de adaylarda ciddi bir motivasyon kaynağı olmuştur. Birçok bilimsel araştırma seçmenleri harekete geçiren temel psikolojik faktörlerden birinin kaybetme psikolojisinin yarattığı enerji olduğunu ortaya koymuştur. Bu yüzden adaylar seçmenleriyle yüz-yüze görüşmelerinde onları daha da isteklendirebilmek için kaybetme ihtimali ve sonuçları üzerinde dururlar. Bu kaybetme psikolojisi yeni seçim sonuçlarıyla yeniden toparlanma gibi bir algıyı yaratmışsa bu motivasyon daha da artacaktır. Açıkçası Gümüşhane’de MHP’nin içinde bulunduğu şartlar bu durumu fazlasıyla özetliyor. Bu nedenle üç dönemdir milletvekili çıkaramayan MHP’nin umutları eski Belediye Başkanı Mustafa Canlı’nın da aday olacağı beklentileriyle giderek artıyor.
Önceki seçim sonuçları 1 – 1 ihtimalini yükseltiyor.
2015 Milletvekili Seçimi için sağlıklı bir değerlendirme yapabilmek ve verilerle konuşabilmek açısından hem 2011 Milletvekili Genel Seçimi hem de 2014 İl Genel Meclisi Üyeliği Seçimi sonuçlarına bakmak gerekiyor. Bu iki seçim kıyaslandığında AK Partinin 2 milletvekili çıkarması açısından ciddi bir dezavantajın olduğu görülüyor.
2011’deki seçime göre 2014’te toplam seçmen sayısında yaklaşık 12 bin civarında bir artış var. Bu artışa rağmen AK Partinin aldığı oy oranları hemen-hemen aynı olarak gerçekleşirken, MHP’nin oylarında ciddi bir artış olmuştur. MHP’deki bu artış ya da AK Partideki bu durağanlık sadece Gümüşhane’deki bir bölgeden kaynaklanmıyor. Genel olarak Gümüşhane’deki farklı seçim bölgelerinde MHP’de bir artış gözleniyor. Bu da milletvekili sayılarını ciddi oranda etkileyecektir. Geçtiğimiz yıl içerisinde yapılan belediye başkanlığı seçimlerinde AK Partinin MHP’ye göre çok daha fazla belediye başkanına sahip olması milletvekili sayısı bakımından bir paralellik arz etmiyor.
Eğer 2014 İl Genel Meclisi Üyeliği Seçimi bir milletvekili belirleme seçimi olsa idi; sonuç 1 – 1 olacaktı. Çünkü bu seçimde, il genelinde AK Partinin aldığı oy 44 bin 31 iken MHP’nin aldığı oy ise 24 bin 140 olmuştur. AK Partinin her iki milletvekilini de çıkarabilmesi için en az MHP’nin iki katından bir fazla oy alması gerekiyor. Bu durumda MHP’nin yaklaşık 2 bin oyu 1-1’i garantiliyor. Bir önceki seçimde AK Parti lehine ciddi bir fark olmasına rağmen 2014’te oluşan bu 2 bin oy farkı, toplamda 100 bin seçmenin olduğu, genel olarak seçimlere katılım oranının Türkiye ortalamasının altında gerçekleştiği ve başat iki partinin rekabet halinde olduğu Gümüşhane seçim bölgesinde ciddi bir rakamdır. Bir önceki seçim olan 2011 Milletvekili Genel Seçimlerinde AK Parti 44 bin 993 oy alırken MHP 14 bin 959 oy almıştır. Bu oy durumu, AK Partinin açık ara milletvekilinin her ikisini de çıkardığını gösteriyor. Çünkü bu seçim çerçevesinde değerlendirildiğinde MHP’nin 1 milletvekili çıkarabilmesi için AK Partinin oyu sabit kalmak şartıyla yaklaşık olarak 7 bin 500 oya ihtiyacı var. Bu çok ciddi bir sayı... Ancak bu orana rağmen 2014 seçimleri MHP için bu sınırın çoktan aşıldığını göstermiş ve ciddi bir psikolojik ortam oluşturmuştur.
1 - 1 ya da 2 - 0 AK Partinin vereceği karara bağlı
Recep Tayyip Erdoğan’ın yokluğunda seçime giren AK Partinin, seçmen tercihleri bakımından lider etkisini geçmiş seçimlerde olduğu kadar avantaja çevirememe ihtimali var. Çünkü daha önce oylanmamış bir liderle seçime gidiliyor. Her ne kadar kamuoyu araştırmaları Türkiye Geneli itibariyle AK Partinin oy oranında önemli bir değişimin olmadığını gösterse de, yoğun program nedeniyle miting yapılamama ihtimali yüksek olan Gümüşhane gibi küçük illerde etkinin ne olacağını şimdiden kestirmek zor. Bu durum belirlenecek milletvekili adaylarının önemini önceki seçimlere göre daha da artırıyor.
AK Parti açısından önemli risklerden biri yukarıda belirtildiği gibi 2014’teki seçimde MHP’nin il geneli oylarında ciddi bir artışın olması iken, diğer bir risk faktörü de Saadet Partisinin ve BBP’nin son seçimde il genelinde gerçekleştirdiği oy artışıdır. Özellikle ciddi bir artış sağlayan Saadet Partisi, AK Parti için bir tehdit oluşturuyor.
Gümüşhane seçmen profili, ilin çıkardığı 2 milletvekili dikkate alındığında Gümüşhane’nin iki bölgeye ayrılmasını zorunlu kılıyor. Bir partinin yüksek oy olabilmesi için bu bölge şartı önemli görünüyor. Bu bölgeler, Torul ve Kürtün’ü de kapsayacak şekilde Merkez ve Kelkit-Şiran-Köse bölgesidir. Çünkü en son seçmen kayıtlarının ilan edildiği Cumhurbaşkanlığı seçimlerine bakıldığında; Kelkit-Şiran-Köse Bölgesi toplam oyların yüzde 46.5’ini, merkez ise yüzde 34.5’ini temsil etmektedir. 3 milletvekili çıkarılamayacağına göre Torul ve Kürtün’ün de merkeze entegre olması gerekiyor. Böylece birinci bölge genel oyların yüzde 53.5’ini temsil ederken, ikinci bölge yüzde 46.5’ini karşılıyor.
Burada önemli olan AK Partinin vereceği kararla bu bölgelerde kapsayıcı adayları çıkarabilmesidir. Uzun yıllar belediye başkanlığı yapmış ve toplum tarafından özellikle sosyal ilişkileri bağlamında takdir edilen Mustafa Canlı’nın merkezde MHP adına sahip olduğu ciddi oy potansiyeli düşünüldüğünde Gümüşhane merkez bölgesi oylarının önemi artıyor. Ayrıca ciddi bir yükselişe sahip olan Saadet Partisinin oylarının yeniden AK Partiye kayması için adayların fonksiyonu önemli. Kamuoyu önderleri ile görüşmeler ve yapılan çeşitli araştırmalar, Kürtün ve Torul ile birlikte merkezde güçlü bir adayın; Kelkit-Şiran-Köse bölgesinde kapsayıcı ikinci bir adayın her iki milletvekilinin de AK Parti tarafından çıkarılması için zorunluluk olduğunu ortaya koyuyor.
Son günlerde yavaş-yavaş milletvekili aday adayları belirmeye başladı. Şimdiye kadar mevcut milletvekillerinden herhangi bir açıklama gelmezken, Marmara Üniversitesi İletişim Fakültesi Dekanlığı gibi önemli görevlerde bulunan Prof. Dr. Yusuf Devran’ın merkezde güçlü bir aday olarak aday adaylığı basın ve medyada geçtiğimiz günlerde açık-açık konuşuldu. Hatta ilgili haberlerde önümüzdeki günlerde bir basın toplantısı ile bu kararı açıklayacağı iddia edildi. Bazı iddialara göre İstanbul’daki Gümüşhaneli sivil toplum kuruluşlarının da Yusuf Devran’a desteğinin tam olduğu söyleniyor. Ayrıca özellikle sosyal medyadaki paylaşımlar ve çeşitli sohbet ortamlarında dile getirilen iddialara göre yine merkez için AK Parti eski Milletvekili Sabri Varan Bey’in, eski il başkanı Yusuf Özgün Bey’in, Kelkit bölgesi için Eski Belediye Başkanı Muammer Duran Bey’in, Şiran bölgesi için İş adamı Hasan Kulaksız Bey’in isimleri kulislerde AK Parti aday adayları olarak dillendiriliyor.